Ο Ρίτσαρντ Μπάρτον και η Ελίζαμπεθ Τέιλορ (η οποία δεν άντεχε να τη φωνάζουν Λιζ). Όταν γνωρίστηκαν στα γυρίσματα της Κλεοπάτρας ήταν και οι δυο παντρεμένοι, ένα σκάνδαλο που ακόμα και το Βατικανό δεν το παρέβλεψε. Πώς να μην είναι καταδικασμένος αυτός ο έρωτας;
Κάποτε τα ημερολόγια είχαν κλειδαριά και ένα τόσο δα κλειδάκι να ασφαλίζει το περιεχόμενό τους: οι σκέψεις που κατέθετε ο κάτοχός τους ήταν απόκρυφες, μυστικές, απόρρητες, προορισμένες να μη διαβαστούν ποτέ από αδιάκριτα μάτια. Ο Ρίτσαρντ Μπάρτον δεν είχε τέτοιο κλειδί στο δικό του ημερολόγιο. Θα προέκυπτε εξάλλου και πρακτικό ζήτημα: στα 44 χρόνια που κατέγραφε τις σκέψεις
, τους προβληματισμούς του αλλά και την πιο κοινότοπη καθημερινότητα, από το Νοέμβριο του 1939 έως τον Απρίλιο του 1983, θα έφτανε να χειρίζεται μια πολύ βαριά και δυσκίνητη αρμαθιά προκειμένου να προασπίσει το δικαίωμά του στην ιδιωτικότητα. Χαμένος κόπος θα ήταν ούτως ή άλλως. Η τελευταία σύζυγός του (τέταρτη στον αριθμό, πέμπτη στη σειρά) τα δώρισε στο πανεπιστήμιο του Σουόνσι και την επιμέλεια ανέλαβε ο συμπατριώτης του Κρις Γουίλιαμς, με τον οποίο η ΒΗΜΑDonna μίλησε αποκλειστικά. Κάπως έτσι, «390.000 λέξεις που καλύπτουν 93 μήνες διάσπαρτους μέσα σε 44 χρόνια» βρήκαν το χώρο τους σε 693 σελίδες και τα μυστικά ενός από τους μεγαλύτερους ηθοποιούς του 20ού αιώνα, υποψήφιου για Όσκαρ 7 φορές, βγήκαν στη φόρα ανερυθρίαστα.

Πώς να το κάνουμε, υπήρχε «ζουμί»: κατ' αρχάς λεπτομέρειες από τη σχέση του με τη γυναίκα της ζωής του, τη φοβερή και τρομερή Ελίζαμπεθ Τέιλορ, την αγαπημένη του «Ε», την οποία παντρεύτηκε δύο φορές. Ναι, είναι όλα αλήθεια. Το πάθος, ο έρωτας, οι καβγάδες, το αλκοόλ. Τον εαυτό τους έπαιζαν εξάλλου στο Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ του Μάικ Νίκολς. Αγαπήθηκαν μανιασμένα και απ' ό,τι φαίνεται ανιδιοτελώς: «Η μεγαλύτερη παρανόηση που αφορά τον Μπάρτον είναι ότι η σχέση του με την Ελίζαμπεθ Τέιλορ βασιζόταν στη φήμη, στα χρήματα, στη δόξα», μου εξηγεί ο Γουίλιαμς. «Ότι η αμοιβαία έλξη τους ήταν μια πρόφαση για να γίνουν ακόμα περισσότερο διάσημοι, μαζί. Δεν πιστεύω ότι αυτή η εικόνα είναι ακριβής. Τα ημερολόγια αποδεικνύουν ότι η σχέση τους ήταν πολύ τρυφερή και γεμάτη αγάπη από το 1965 ως το 1972. Ο Μπάρτον την αγαπούσε βαθιά».

YOU CAN'T BUY LOVE

Η Τέιλορ ήταν αυτό που λέμε «η ακριβή του αγάπη». Κυριολεκτικά. Στις 30 Σεπτεμβρίου του 1967 της αγόραζε ένα ολόκληρο τζετ: «Κόστισε 960.000 δολάρια. Δεν μπορώ να πω ότι δεν χάρηκε», σημειώνει. Δύο μήνες μετά δώριζε στην πανευτυχή «Ε» το περίφημο διαμαντένιο δαχτυλίδι 69,42 καρατίων, αυτό που «έκλεψε» τελευταία στιγμή από τον Ωνάση σε δημοπρασία και έμεινε στην ιστορία ως το «διαμάντι Τέιλορ-Μπάρτον», το οποίο μαθαίνουμε ότι τους παραδόθηκε «συνοδεία ένοπλων φρουρών». Το Μάρτιο όμως της ίδιας χρονιάς περιέγραφε τους τελευταίους 6 με 8 μήνες μαζί της ως… εφιάλτη. «Είμαι υπεύθυνος για το μισό και η Ελίζαμπεθ για τον υπόλοιπο. Ξύνουμε ο ένας τις πληγές του άλλου έτσι ώστε να μη μας απομένει παρά ο χωρισμός», για να γράψει δυο αράδες πιο κάτω: «Είμαστε δεμένοι με ατσάλι…» Εκείνη την εποχή δεν ήταν φυσικά σε θέση να προβλέψουν τα μελλούμενα: το διαζύγιό τους το '74, το γάμο τους το '75 και τον οριστικό χωρισμό το '76. Τότε έγραφε: «Έχω υπάρξει ασυνήθιστα τυχερός στη ζωή μου αλλά η μεγαλύτερη τύχη απ' όλες ήταν η Ελίζαμπεθ. (…) Είναι η μόνη που μπορεί να ανεχτεί τις ανεπάρκειές μου και τα μεθύσια μου, είναι ένας πόνος στο στομάχι όταν βρίσκομαι μακριά της και με αγαπάει». Η «Ε» από τη μεριά της γνώριζε ότι ο αγαπημένος της κρατούσε ημερολόγια. Δεν την πείραζε καθόλου που η ίδια πρωταγωνιστούσε σε αυτά, το αντίθετο. Στα έγγραφα που βρέθηκαν υπάρχουν και σημειώσεις δικές της, απόδειξη ότι διάβαζε όσα έγραφε (ουφ, δεν είμαστε οι μόνοι) και σύμφωνα με τους πιο καχύποπτους διόρθωνε κιόλας ορισμένα αποσπάσματα, σίγουρη ότι κάποια στιγμή αυτά τα κείμενα θα έβλεπαν το φως της δημοσιότητας. «Δεν μπορώ να πάρω τα χέρια μου από πάνω της», «είναι το παντοτινό μου one night stand», «είναι όμορφη πέρα και πάνω από το πιο ιδανικό πορνογραφικό όνειρο» (ο Μπάρτον διακηρύσσει την πίστη του στο συγκεκριμένο «λογοτεχνικό» είδος) είναι μερικές κολακευτικές αναφορές στη σεξουαλικότητά της. Αναμφίβολα χωρίς editing. Αν όχι με την «Ε» τότε με ποια; Η Λιζ αποδείχτηκε διορατική αλλά, έστω κι έτσι, δεν πείραξε τα αποσπάσματα που αποκάλυπταν τα ψεγάδια της φαινομενικής τελειότητάς της: το σαγόνι και η κοιλιά της, σύμφωνα με τον αγαπημένο της Ρίτσαρντ, είχαν περισσότερο λίπος απ' όσο τους χρειαζόταν.

ΕΚΕΙΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΟΙ

Ο μεγαλοπρεπής Μπάρτον, ο ρωμαλέος Αντώνιος στην ακριβότερη παραγωγή στην ιστορία του σινεμά, την Κλεοπάτρα, ένας άνθρωπος «με αποφασιστικότητα και δύναμη», σύμφωνα με το μελετητή του Κρις Γουίλιαμς, μπορούσε να γίνει και εξαιρετικά μικροπρεπής, επικριτικός, κακόβουλος. Αρχής γενομένης από τους συναδέλφους του. Η Λάνα Τάρνερ ήταν «η πιο προβληματική ηθοποιός που έχω συναντήσει ποτέ», η Νάταλι Γουντ «μια λυπηρή περίπτωση», ο Τζον Χιούστον «χαζός», ο Πολ Νιούμαν «με τόσο ροδαλή επιδερμίδα ώστε να νομίζω προς στιγμήν ότι φοράει μέικ-απ». Ο Γουίλιαμς, ωστόσο, μας προσκαλεί να εστιάσουμε την προσοχή μας στην αθέατη πλευρά του ταλαντούχου αλλά παρ' όλα αυτά αυτοδίδακτου ηθοποιού. «Οι αναγνώστες θα εκπλαγούν από το γεγονός ότι τον ενδιέφεραν πολύ τα βιβλία. Απ' ό,τι φαίνεται, προσπαθούσε διαρκώς να μάθει μια νέα γλώσσα ή πάλευε με σταυρόλεξα. Είχε μια τεράστια όρεξη για μάθηση. Μεγάλωσε εξάλλου σε μια εποχή που η εκπαίδευση ήταν η μόνη διέξοδος από τη χειρωνακτική εργασία. Ίσως πάλι αυτή η τάση να οφείλεται στην επιτομή της ουαλικής προτεσταντικής κληρονομιάς του: "Ποτέ να μην επαναπαύεσαι στις δάφνες σου"». Ο γιος της 13μελούς οικογένειας ενός ταπεινού Ουαλού ανθρακωρύχου κληρονόμησε όμως και κάτι άλλο: το πάθος για το ποτό. Το συκώτι του είχε αρχίσει να διαμαρτύρεται από το 1970 και έντεκα χρόνια μετά η κίρρωση το είχε καταστρέψει ανεπανόρθωτα. Το τέλος πλησίαζε. «Τα ημερολόγια του 1975 είναι μια μάλλον λυπηρή περιγραφή ενός άνδρα που μοιάζει να έχει χάσει τον έλεγχο του εαυτού του και της κατάστασης, ενώ τα τελευταία (1980, 1983) έχουν μια δόση, αν όχι απελπισίας, επίγνωσης ότι η άβυσσος την οποία τόσες φορές απέφυγε πλησιάζει», εξηγεί ο Γουίλιαμς. Τον τράβηξε μέσα της, στα 58 του χρόνια, ύστερα από μια εγκεφαλική αιμορραγία. Η σύζυγός του, η ίδια που δώρισε τα αρχεία του, φρόντισε να μην ικανοποιηθεί η επιθυμία που κάποτε είχαν εκφράσει μαζί με την «Ε», να θαφτούν δηλαδή στον ίδιο τάφο. Δεν μπόρεσε όμως να αποφύγει την αιώνια συνύπαρξή τους στις καρδιές όσων συνεπήρε η τρικυμιώδης κοινή ζωή τους.

*Το βιβλίο The Richard Burton Diaries κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Yale University Press




Μάτια που σε κάνουν κομμάτια, τα βιολετί της Ελίζαμπεθ και τα γκριζοπράσινα του Ρίτσαρντ. Πόσο πάθος εξέπεμψαν αλλά και πόση τρυφερότητα: «Πιθανότατα καμία γυναίκα δεν κοιμάται με τόση παιδική ομορφιά όση η λατρεμένη μου, η δύστροπη και ανυπόφορη γυναίκα μου», έγραφε ο Μπάρτον