Οι υποκλοπές είναι παντού. Γιατί όχι και στο σπίτι της διπλανής πόρτας;
Η ιστορία είχε κυκλοφορήσει ευρέως στους κύκλους των επιχειρηματιών των νοτίων προαστίων πριν από μερικά χρόνια. Ζηλότυπος σύζυγος υποπτευόταν από καιρό τη νέα και όμορφη συμβία του. Αποφάσισε να λάβει τα μέτρα του και το smartphone τελευταίας τεχνολογίας που της χάρισε με όλη του την αγάπη δεν ήταν και τόσο αθώο: παγιδευμένο με λογισμικό παρακολούθησης, μπορούσε να την καταγράφει και να στέλνει τις συνομιλίες της κατευθείαν στον υπολογιστή του. Το κόστος της υπηρεσίας δεν ξεπερνούσε τα 700 ευρώ.
Η συνηθισμένη αυτή ιστορία καθημερινής συζυγικής ζήλιας έλαβε τελικώς απρόσμενη τροπή. Η οικία του ζεύγους έγινε στόχος ληστών και ένας εκ των διαρρηκτών δεν μπόρεσε να αντισταθεί στη
θέα του ακριβού κινητού της κυρίας. Επρόκειτο για ένα πραγματικά θανάσιμο λάθος. Οταν την επόμενη ημέρα ο κλέφτης τοποθέτησε τη δική του κάρτα SIM στο παγιδευμένο κινητό, ένα μήνυμα έφτασε στον υπολογιστή του επιχειρηματία ενημερώνοντάς τον για την αλλαγή της κάρτας, παρέχοντάς του ταυτοχρόνως και τον νέο τηλεφωνικό αριθμό που εισήχθη, τον αριθμό του κλέφτη δηλαδή. Ο επιχειρηματίας δεν του τηλεφώνησε, ωστόσο φρόντισε να παραδώσει τον αριθμό του στην Αστυνομία. Τα κλοπιμαία βρέθηκαν λίγες ημέρες αργότερα και τα κοσμήματα επεστράφησαν στην ανυποψίαστη και ανακουφισμένη σύζυγο.

Το γεγονός ότι η καταγραφή συνδιαλέξεων χωρίς την ενημέρωση των προσώπων που λαμβάνουν μέρος σε αυτήν αποτελεί σοβαρό ποινικό αδίκημα μάλλον αποτελεί κατά κανόνα μια μικρή λεπτομέρεια στις ιστορίες συζυγικών παρακολουθήσεων. Κάπως έτσι λέγεται ότι πριν από μερικά χρόνια συνελήφθη καθηγητής πανεπιστημίου από τις αστυνομικές αρχές την ώρα που έπινε αμέριμνος τον καφέ του. Οταν διαπίστωσε την απιστία της συζύγου του και έξαλλος της αποκάλυψε ότι υπέκλεπτε τις συνομιλίες της, εκείνη δεν δίστασε να τον καταγγείλει. Η ιδιωτική κατασκοπία, όπως και η παγκόσμια, έχει (ευτυχώς) τα ρίσκα της και τις αυστηρές συνέπειές της.

Οι παραπάνω ιστορίες είναι σταγόνα στον ωκεανό μπροστά στον όγκο των υποκλοπών που φαίνεται να εκτυλίσσονται αυτή τη στιγμή ανά τον πλανήτη. Πέρα, λοιπόν, από τις αποκαλύψεις του Σνόουντεν για τις υποκλοπές της αμερικανικής κυβέρνησης, πέρα από το περίφημο κινητό της Ανγκελα Μέρκελ ή από τα βαλιτσάκια και τον υπερκοριό της ΕΥΠ, οι υποκλοπές κυρίως για ζητήματα καρδιάς από απλούς ιδιώτες που παραβιάζουν εν γνώσει τους τον νόμο αποτελούν πλέον υποθέσεις ρουτίνας. Η οικουμενικότητα των παρακολουθήσεων ξεκινά από κρατικά μυστικά κυβερνήσεων και φτάνει σε απιστίες μεσήλικων ζευγαριών. Η εποχή του τέλους της ιδιωτικής ζωής.

Πακέτο κατασκοπίας των 500 ευρώ

Η συνομιλία μας με γνώστη συστημάτων παρακολούθησης είχε ένα και μοναδικό ερώτημα: Πόσο εφικτή και πόσο εύκολη είναι τελικά η παρακολούθηση ενός κινητού τηλεφώνου; «Τα νέα λογισμικά παρακολούθησης φτιάχνονται αποκλειστικά για τη συσκευή του τηλεφώνου και όχι για την κάρτα SIM. Το κόστος τους ξεκινά από τα 500 ευρώ και φθάνει και τα 1.200 ευρώ ανάλογα με τις υπηρεσίες» ξεκαθαρίζει στο ΒΗmagazino ο ειδικός, ο οποίος επιθυμεί να διατηρήσει την ανωνυμία του. «Για να εισαχθεί το λογισμικό, απαραίτητο είναι να γνωρίζουμε τον σειριακό αριθμό του τηλεφώνου, τον οποίο μπορούμε να βρούμε πληκτρολογώντας σε οποιαδήποτε κινητό τα πλήκτρα *#06#. Με βάση αυτόν τον σειριακό αριθμό φτιάχνεται το λογισμικό που εισάγεται στο κινητό μέσω υπολογιστή είτε με καλώδιο είτε μέσω Βluetooth. Τονίζω ότι απαραίτητη προϋπόθεση για να συμβεί αυτό είναι να έχουμε στην κατοχή μας το "κινητό-στόχο" μάξιμουμ για 15 λεπτά. Από τη στιγμή που θα εισαχθεί το πρόγραμμα καταγράφει τις συνομιλίες, τα μηνύματα, ενώ παρέχει και το στίγμα του ατόμου. Ολες αυτές οι καταγραφές ανεβαίνουν σε μια online βάση δεδομένων στην οποία ο άνθρωπος που παρακολουθεί έχει πρόσβαση και μπορεί να επιλέξει όποια στιγμή θέλει να συνδεθεί».

Ωστόσο, οι δυνατότητες αυτών των λογισμικών παρακολούθησης δεν σταματούν εδώ, όπως μας πληροφορούν οι ειδικοί. Εφόσον το επιθυμούμε, μπορούμε να δώσουμε εντολή στο κινητό - χωρίς φυσικά να το αντιληφθεί ο κάτοχός του - να ενεργοποιήσει το μικρόφωνο και να ξεκινήσει η καταγραφή των συνομιλιών που διεξάγονται στο δωμάτιο όπου βρίσκεται η συσκευή. Επίσης, τα κινητά με ενσωματωμένη κάμερα μπορούν να μας παρέχουν και οπτική επαφή με τον χώρο, καταγράφοντας βίντεο. Η πρόσβαση στα e-mail αλλά και στο Facebook του κατόχου είναι επίσης δυνατή.

«Δεν είναι απαραιτήτως κακόβουλα προγράμματα» αναφέρει στο ΒΗmagazino γνώστης της λειτουργίας των συγκεκριμένων λογισμικών. «Εξαρτάται από τη χρήση που θα κάνει κάποιος. Δεν έπεται ότι αυτός που φτιάχνει το πρόγραμμα το δημιουργεί αποκλειστικά για παρακολούθηση ατόμων εν αγνοία τους. Μπορεί, για παράδειγμα, να χρησιμοποιείται από επιχειρηματίες που ταξιδεύουν όλη την ημέρα και το εγκαθιστούν στο κινητό τους ώστε η γραμματέας τους να μπορεί να ακούει τις συνομιλίες τους και να καταγράφει τα ραντεβού, τις παραγγελίες κτλ. Μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι τέτοιου είδους προγράμματα πωλούνται ελεύθερα και στο Internet. Δεν μπορείς επομένως να απαγορεύσεις σε κάποιον να τα αγοράσει, αν δηλώσει ότι θέλει να τα χρησιμοποιήσει αποκλειστικά στο προσωπικό του κινητό με τη συγκατάθεση των άλλων συνομιλητών του. Επιπλέον, χρησιμοποιούνται ευρέως από γονείς που καταφεύγουν σε αυτή την έσχατη λύση προκειμένου να διαπιστώσουν αν το ανήλικο παιδί τους έχει μπλέξει με κακές παρέες, αν κάνει χρήση ναρκωτικών κτλ.».

Στον λαβύρινθο του Internet

Η αγορά του περιβόητου λογισμικού φαίνεται να αποτελεί εύκολη υπόθεση στο Διαδίκτυο. Πληκτρολογώντας «παρακολούθηση κινητού» σε γνωστή μηχανή αναζήτησης, το πρώτο αποτέλεσμα που εμφανίζεται μας υπόσχεται ένα πρόγραμμα 100% μη ανιχνεύσιμο. Οι δυνατότητές του είναι πραγματικά «καταπληκτικές»: Μας επιτρέπει την ακρόαση συνομιλιών, την ανάγνωση e-mail, την καταγραφή όλων των μηνυμάτων από το Facebook, μέχρι και την πρόσβαση στους μυστικούς κωδικούς, στα passwords δηλαδή, όλων των εφαρμογών που είναι εγκατεστημένες στο κινητό που θα παγιδεύσουμε. Το κόστος μιας συνδρομής σε ένα πακέτο φουλ υπηρεσιών για έναν χρόνο δεν ξεπερνά τα 200 ευρώ. Φυσικά, αναγράφονται και οι προϋποθέσεις: να μη χρησιμοποιείται για κακόβουλη χρήση και το άτομο στου οποίου τη συσκευή θα εγκατασταθεί να γνωρίζει ότι το κινητό του παρακολουθείται. Τα προσχήματα σε κάθε περίπτωση τηρούνται.

Το κόλπο με τα SMS

Πριν από μερικά χρόνια η παγίδευση ενός κινητού ήταν ακόμη πιο απλή: η αποστολή ενός SMS στο κινητό-στόχο ήταν αρκετή ώστε να υποκλέψει κάποιος τις συνομιλίες. «Σε αυτή την περίπτωση ήταν πιο εύκολο να βοηθήσουμε κάποιον να καταλάβει ότι το κινητό του παρακολουθούνταν» αναφέρει στο ΒΗmagazino o ιδιωτικός ερευνητής Νίκος Πελεκάσης. «Παρακολουθώντας τον αναλυτικό λογαριασμό, μπορούσαμε να εντοπίσουμε διπλές χρεώσεις. Οταν ο στόχος έστελνε ένα SMS από το τηλέφωνό του, το μήνυμα πήγαινε στον παραλήπτη, αλλά και σε αυτόν ο οποίος τον παρακολουθούσε, με αποτέλεσμα να χρεώνεται δύο φορές. Επίσης, η μπαταρία καταναλωνόταν πολύ γρήγορα, αποτελώντας ακόμη μία ένδειξη. Πλέον οι εταιρείες έχουν λάβει τα μέτρα τους και η μέθοδος αυτή έχει εγκαταλειφθεί» αναφέρει χαρακτηριστικά.

Μια γρήγορη έρευνα αποκαλύπτει πως οι αγορές τέτοιου είδους προγραμμάτων γίνονται συνήθως σε περιπτώσεις ζητημάτων καρδιάς, από γονείς που θέλουν να παρακολουθήσουν τα παιδιά τους, καθώς και από μικρές, κατά κύριο λόγο, εταιρείες που επιθυμούν με αυτόν τον παράνομο τρόπο να ελέγξουν τους υπαλλήλους τους. Ετσι, μια σύγχρονη συσκευή κινητού τηλεφώνου αγοράζεται, παγιδεύεται και προσφέρεται ως δώρο στο έτερον ήμισυ, στο παιδί, στον υφιστάμενο.

«Η βασική αρχή είναι ότι δεν επιτρέπεται η καταγραφή δεδομένων ήχου και εικόνας ενός φυσικού προσώπου, εφόσον δεν γνωρίζει ότι παρακολουθείται» αναφέρει στο BHmagazino ο δικηγόρος Βασίλης Σωτηρόπουλος. «Συγκεκριμένα, ο νόμος 2472/1997 για τα προσωπικά δεδομένα ορίζει ότι πρέπει όλοι να είναι ενημερωμένοι προτού γίνει οποιαδήποτε καταγραφή προσωπικών δεδομένων. Ομως ο ποινικός κώδικας στο αντίστοιχο κεφάλαιο για τα απόρρητα - ο οποίος επίσης τιμωρεί ως ποινικό αδίκημα την καταγραφή συνδιαλέξεων χωρίς την ενημέρωση του άλλου - έχει ορισμένες εξαιρέσεις. Δηλαδή το Δίκαιό μας αναγνωρίζει ότι σε κάποιες περιπτώσεις όπου ορισμένες εγκληματικές πράξεις δεν μπορούν να αποκαλυφθούν με διαφορετικό τρόπο παρά μόνο με την καταγραφή μιας συνομιλίας, υπάρχει άρση του άδικου χαρακτήρα της πράξης, για πολύ σοβαρά πάντα αδικήματα. Ετσι μπορεί κάποιος που έχει ηχογραφήσει τον άλλον να χρησιμοποιήσει αυτή την ηχογράφηση, αυτή την καταγραφή, στο δικαστήριο, ακριβώς για να προστατεύσει τα συμφέροντά του. Πάντως, σε κάθε περίπτωση, το δικαστήριο θα κρίνει αν όντως η καταγραφή έγινε για νόμιμη άμυνα ή αν ήταν καταχρηστική και παράνομη».

Τα βαλιτσάκια και οι ιδιώτες

Πέρα όμως από τις παγιδεύσεις των συσκευών, υπάρχει άλλος τρόπος υποκλοπής των συνομιλιών μεταξύ ιδιωτών στα κινητά τηλέφωνα; Οι περιπτώσεις επίορκων υπαλλήλων των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας που παρέχουν πρόσβαση σε συνομιλίες στους ιδιώτες σχεδόν αποκλείεται από τους γνωρίζοντες τα του χώρου, όμως ένα βασικό ερώτημα παραμένει: έχει καταφέρει κάποιος ιδιώτης να έχει στην κατοχή του αντίστοιχο «βαλιτσάκι» με αυτό της ΕΥΠ; «Κατηγορηματικά όχι» δηλώνει στο ΒΗmagazino πηγή που γνωρίζει καλά πρόσωπα και πράγματα. «Τα προηγούμενα χρόνια είχαν γίνει προσπάθειες και είχαν έρθει τέτοια μηχανήματα από τη Βουλγαρία και την Ιταλία. Εγιναν, όμως, αμέσως αντιληπτά από τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας. Οι άνθρωποι που μπλέχθηκαν σε αυτές τις ιστορίες έχασαν λεφτά τότε».

Βέβαια, οι φήμες που θέλουν μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους να διαθέτουν τέτοια υπερσύγχρονα μηχανήματα για παρακολούθηση των κινήσεων των επιχειρηματικών αντιπάλων τους καλά κρατούν, αποτελώντας ίσως έναν αγαπημένο αστικό μύθο. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, ένα φαίνεται σίγουρο: Ο Μεγάλος Αδελφός μπορεί μάλλον εύκολα να εισέλθει στην ιδιωτική μας επικοινωνία. Βέβαια, αλλάζει μορφές ή ονόματα. Μπορεί να είναι ένας αδιάκριτος σύντροφος ή ένας καχύποπτος προϊστάμενος, σε ένα γαϊτανάκι παρακολουθήσεων που κοστίζει μόλις μερικά ευρώ...

Πώς μπορώ να προφυλαχθώ;

«Ενα πρώτο, αυτονόητο μέτρο προφύλαξης είναι ότι θα πρέπει να προσέχουμε το κινητό μας και να μην το αφήνουμε ποτέ αφύλαχτο. Παράλληλα, η αναβάθμιση του λογισμικού είναι ένας τρόπος να απαλλαγούμε από τα κακόβουλα προγράμματα» αναφέρει ο ιδιωτικός ερευνητής Σπύρος Ζακυνθινός στο ΒΗmagazino και συμπληρώνει: «Φυσικά, όσο πιο απλή και με λιγότερες δυνατότητες είναι μια συσκευή, τόσο λιγότερο ευάλωτη είναι σε κακόβουλα λογισμικά. Σε κάθε περίπτωση, μπορούμε να απευθυνθούμε στις αρχές ή σε κάποιο γραφείο ιδιωτικών ερευνών». Για τον ιδιωτικό ερευνητή Νίκο Πελεκάση, στην περίπτωση που έχουμε υποψίες ότι το κινητό μας παρακολουθείται, το πρώτο μέτρο που μπορούμε να λάβουμε είναι να αλλάξουμε συσκευή τηλεφώνου, καθώς τα σύγχρονα αυτά προγράμματα είναι μη ανιχνεύσιμα. «Η επαναλειτουργία των εργοστασιακών ρυθμίσεων αποτελεί ακόμη μία λύση» συμπληρώνει.
Aπο το ΒΗΜΑ