Ο Μάνος Χατζιδάκις και το έργο του, θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε ως «γέφυρα» που μας συνδέει με την ελευθερία, τον έρωτα, τον νόστο, την λαμπρότητα του ελληνικού φωτός. Ο Μάνος είναι ένας τεράστιος δημιουργός, ένας μεγάλος φιλόσοφος – διανοούμενος και στοχαστής.

Η συνέντευξη του Μάνου που θα διαβάσετε ΔΕΝ υπάρχει στο διαδίκτυο. Είναι σχεδόν τρομακτικό το πόσο «έβλεπε» το 1996, την διάλυση του 2012, την κατάντια, την ταπείνωση του ανθρώπου και τον
εξευτελισμό του πολίτη με την αρχαιοελληνική έννοια του όρου.
Το ερωτηματολόγιο δεν βρέθηκε. Όλα τα στοιχεία δημοσιεύονται όπως βρέθηκαν στον υπολογιστή του, μετά τον θάνατό του από τον στενό συνεργάτη του Γιώργο Τζαμτζή.  

ΣΗΜΕΡΑ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΠΟΛΥΤΕΛΕΙΑ
1 ) Κράτος-Υπηρέτης
2 ) Απάτη Νεοφιλελευθερισμού
3 ) Περί Εθνικισμού
4 ) Περί Ομαλότητας
5 ) Η Ελλάδα των Εργολάβων
6 ) Να Ζεις, όχι να Μοιάζεις
7 ) Σεβασμό στις Αδυναμίες
8 ) Φοβάται τη Δημοσιότητα;
9 ) Παιχνίδι με τον Θάνατο

Κράτος-Υπηρέτης
«Το κράτος παρουσιάζει από τη φύση του άπειρες ενδείξεις παραλογισμού, αναισθησίας και, δυστυχώς, πολλά φαινόμενα υπόπτων συναλλαγών και υπόπτου ανικανότητος. Διότι συντίθεται από ανθρώπους ελλιπείς, εγωπαθείς, φοβισμένους και χωρίς κοινωνική συνείδηση. Το κράτος, εκ παραδόσεως, υπηρετεί αποκλειστικά την πολιτική παράταξη που κυβερνά.
Και η κάθε παράταξη όταν κυβερνά, λειτουργεί με κομματικά κριτήρια και με αντίστοιχες επιδιώξεις. Κράτος και πολιτικές παρατάξεις ταυτίζονται με την έννοια του έθνους και ως εκ τούτου κάθε αντίδραση υγιώς σκεπτόμενου αλλά και κάθε παραταξιακή αντίθεση μη σκεπτόμενου, καταλήγει να χαρακτηριστεί ως αντεθνική.

Επιπλέον στον τόπο μας έχουμε και πληρη σύγχυση εννοιών, λέξεων και νοημάτων, που οι επιτήδιοι, πολιτικοί και μη, γνωρίζουν να την εκμεταλλευονται με επιτηδειότητα προς οφελός των.

Σ αυτο βοηθάτε πολυ κι εσείς οι δημοσιογράφοι με την άγνοια κι ελλιπή εκπαίδευση που σας χαρακτηρίζει, εξευτελίζοντας τις έννοιες αυτοσεβασμού και αξιοπρέπειας. Κι ο,τι δεν προφταίνει να ολοκληρώσει ο Στρατός, το συνεχίζει η Αστυνομία, που εκ φύσεως εχθρέυεται κάθε περίπτωση ελεύθερου κι ευαισθητου νέου.

Κι αν γλιτώσει κανείς απ ολ' αυτα, τον περιμενει η με καθε τροπο κοινωνικη του τοποθετηση στον κοσμο των καταπιεσμενων και ανελευθερων.

Κι αν μ' ολα αυτα συντηρηθούν ζωντανοί οργανισμοί, τότε το κράτος γνωρίζει την αποτελεσματική αντιβίωση. Τους βραβεύει.  
Τους καθιστά επιλεκτούς και "συνυπεύθυνους". Εδω γλυτώνουν ελάχιστοι. Πέντε, εξι. Για να τους καταλήξει κι αυτούς, οση κι αν 'εχουν αξία, στις περιοχές του περιθωρίου και της γραφικότητας. Μέχρι που να πεθάνουν. Τοτε φροντίζει να τους κατασκευάσει μνημεία, αποδίδοντας τους όλες τις χρήσιμες ιδιότητες για τις μελλοντικές ανελεύθερες γενιές, αποσιωπώντας ομως επιμελώς την αλήθεια τους. Τη μόνη αξία. Οτι υπήρξαν ζωντανοι μέχρι το θανατο τους."

Απάτη Νεοφιλελευθερισμού
"Ο νεοφιλελευθερισμός είναι η αμηχανία του χρεοκοπημένου φιλελευθερισμού.
Και μια μικρή απάτη. Ο Ανθρωπος γεννιέται αγαπώντας την ελευθερία κι οφειλει ν αναπτυσσει την αγαπη του αυτη. Αρα ειναι εκ φυσεως φιλελευθερος. Και βεβαια δεν ειναι δυνατον την εννοια του φιλελευθερισμου να τη χωρεσουμε υποβιβαζοντας τη σε μια κομματικη παραταξη, εστω κι αν την εφευρε στον τοπο μας ο Βενιζελος για να καταληξει στον...Βασιλη Λεβεντη. Προς Θεου. Ας ξαναδωσουμε στην εννοια του φιλελευθερου τη δυναμη καταγωγης της, αφηνοντας κατα μερος τον υποπτο και υποβιβασμενο χωρο του νεοφιλελευθερου. Σημερα μετα την πτωση των "σοσιαλιστικων" καθεστωτων, οι μεν, που ειχαν κεκτημενα δικαιωματα, αντιδρουν στη "φιλελευθεροποιηση" και οι δε, μαχονται για καινουργια δικαιωματα. Δεν βλεπω κανεναν να μαχεται για να κτισει κατι. Ολοι μαχονται, οι μισοι, για να μη γκρεμιστει το τειχος και οι αλλοι μισοι για να γκρεμιστει. Και καθε πραξη τους, σαν πετυχαινει, επιβαλλει την αμηχανια και την απογοητευση".

Περί εθνικισμού
"Τι θα πει εθνικο ιδεωδες; Τι υπερασπιζομαστε; Να ειμαστε ελευθεροι. Αλλα ειμαστε ελευθεροι; Απ' οσα ειπαμε πιο πανω, δεν βγαινει μ' ευκρινεια εξαρταται απο τη συνεχη μας επαγρυπνηση στη σχεση με το περιβαλλον, απο την παιδεια που κατορθωσαμε να πλασουμε ξεπερνωντας ολα τα εμποδια κι απο τη φυσικη και ψυχικη μας αντοχη στην καταπιεση που ασκει πανω μας το κρατος και οι συνανθρωποι μας.

Υπαρχει βεβαια το σπιτι, ο χωρος μεσ' στον οποιο ζουμε ετσι σχετικα "ελευθεροι".
Ομως η υπερασπιση του χωρου απ τον ανεπιθυμητο επισκεπτη δεν μπορει ν αποτελει ιδεολογια και να τροφοδοτει κατα κυριο λογο τον ψυχισμο μας.

Δεν ειναι δυνατον η φυσικη μας αμυνα απεναντι στον μη επιθυμητο επισκεπτη να αποτελει το βασικο ιδεολογικο μας βαθρο. Να γιατι ο εθνικισμος και η εθνικοφροσυνη ειναι μια αρρωστημενη ψυχικα και πνευματικα κενοτητα, που μας χορηγειται αφειδως και που βολευει το κρατος στο να μας μεταχειριζεται".

Περί Ομαλότητας
"Οι θεσεις και ο αποψεις μου πανω στο κοινωνικο και πολιτικο γιγνεσθαι του τοπου μας προερχονται απο την ιδιοτητα του υπευθυνου πολιτη, χωρις ουτε στιγμη να ξεφευγω απο το πλαισιο της μουσικης μου ιδιοτητας. Και βεβαια δεν γινονται για να επισυρουν οργισμενες 'η επιδοκιμαστικες αντιδρασεις. Ειναι κατα τη γνωμη μου φυσικο να μην συμφωνω με την πλειοψηφια των συμπατριωτων μου. Δεν ανηκω στον τροπο ζωης τους. Οι θεσεις μου ειτε εχω δικιο ειτε εχω αδικο, ειναι θεμελιωμενες σ' εναν τροπο ζωης, περα απο σκοπιμοτητες και συμβιβασμους. Τις περισσοτερες φορες οι πιο πολλοι βλεπουν τις αντιδρασεις μου επιφανειακα. Και 'η δεν εχουν τη διαθεση 'η δε μπορουν ν αντιληφθουν την εμπειρια ζωης που περιεχουν. Η ομαλοτητα μου υπαγορευει τις οποιες θεσεις μου κι οχι οι τυχον ιδαιτεροτητες μου. Κατα καιρους, παρατηρωντας την καλως τακτοποιημενη ανωμαλια του γυρω κοσμου, εκφραζω την εκπληξη, οχι διχως χιουμορ, για το ποσο ομαλος επιμενω κι εξακολουθω να ειμαι".  

Η Ελλάδα των εργολάβων
"Εμεις σαν ημασταν νεοι, αγαπησαμε την Ελλαδα τη φτωχικη και καταστραμμενη, αντιδρωντας στον επισημο κυβερνητικο μεγαλοιδεατισμο εκεινου του καιρου. Εκεινοι θελανε να μας φορεσουν χλαμυδες κι εμεις απο αντιδραση σκυβαμε στο μικρο και ταπεινο, ανακαλυπτοντας τον Καραγκιοζη, το ρεμπετικο, την απλη πετρα, τον επιταφιο, λατρευοντας τους λα'ι'κους συνοικισμους μας που τροφοδοτουσαν τη μετακατοχικη ευαισθησια μας. Μα ολα αυτα καποτε εξαφανιστηκαν. Ηρθε το '60 και η εσωτερικη μεταναστευση ειχε σχεδον ολοκληρωθει. Ηρθε η εποχη της πλασματικης ευμαρειας, του Τουρισμου με την ερωτικη εκπορνευση, ηρθε η εποχη των εργολαβων που κατεστρεψαν "χτιζοντας" οτι ειχε απομεινει.

Οι τσαρουχικοι ελληνες εγιναν πλαστικοι, το ρεμπετικο εγινε ψωφιο, με χυδαιες προεκτασεις και οι τυχοδιωκτες της επαρχιας αποκτησανε χρημα και δυναμη, επιβαλλοντας την αισθητικη τους και τις πολιτικες τους πεποιθησεις". Το ταπεινο εγινε γραφικο κι υπηρχε μια ειρωνεια σαν λεγαμε "Οδος Ονειρων". Υπηρχε μια εποχη που εμεις οι νεοι μετα τον πολεμο ονειρευομασταν μια διαφορετικην Ελλαδα, χωρις περιορισμους και ορια, διχως σκηνικα.

Η πραγματικοτητα μας διεψευσε.
Σημερα το ονειρο αποτελει μια πολυτελεια.
Τι ταχα να ονειρευνται οι σημερινοι νεοι;
Ενα ειναι βεβαιο. Θα διαψευστουν κι αυτοι με τη σειρα τους. Ο κοσμος οπως παντα θα προχωρει με τις εξαιρεσεις του - οπως ελεγε κι ο φιλος μου ο Γκατσος".  

Να ζεις, όχι να μοιάζεις
"Φτασαμε στο λαμπρο σημειο, η αρτιμελεια να χαρακτηριζεται αναπηρια. Σκοπος δεν ειναι να κοψεις το χερι σου για να μη διαφερεις απο την πλειοψηφια των αναπηρων, αλλα να διατηρησεις με θαρρος την αρτιμελεια σου κι ας δεχεσαι το χλευασμο των λαβωμενων. Σημασια εχει να ζεις σαν τους αλλους κι οχι να μοιαζεις τους αλλους".

Σεβασμό στις αδυναμίες
"Καμια δημιουργικη πορεια δεν ειναι δυνατον να προερχεται απο "γελοιες" ανθρωπινες πλευρες. Μην μπερδευουμε το γεγονος οτι περιεχουμε και τις αδυναμιες μας. Και φυσικα τις χρησιμοποιουμε, σαν να μας χρειαζονται να συνθεσουμε το Εργο. Οι αδυναμιες μας εφοσον δεν μας νικησαν, ανηκουν στην περιοχη της γνωσης, στις αποσκευες μας. Και τις χρησιμοποιουμε οπου κι οταν χρειαζεται. Αλιμονο ομως αν αν μας νικησανε και σφραγιζουν το προσωπο μας. Τοτε γινομαστε οι ζωγραφικοι πινακες του Μπεικον κι οχι κατι που να πλησιαζει την πνευματικη του περιοχη. Οι αδυναμιες δεν ειναι γελοιες. Το αποτελεσμα τους, εφοσον νικησουν, μας γελοιοποιει. Οι διαδικασιες της μαχης μεσα μας ειναι ιερες. Και απαιτουν απολυτο σεβασμο, δικο μας και των αλλων".

Φοβάται τη δημοσιότητα;
"Πραγματικα τη φοβαμαι. Χρειαζεται μεγαλη δυναμη και επιδεξιοτητα για να την αποφυγεις. Κι εχουμε προσφατο το παραδειγμα του Τσαρουχη, ανθρωπου με τεραστια αξια και σκεψη. Να του αναγραφουν οι εφημεριδες καθε ευφυολογημα του, να τον συναντουν οι "σοβαροι" και να χαμογελουν στη θεα του σαν να ευρισκοντο μπρος σε διασκεδαστη.
Η αμυνα των καταπιεσμενων και αμορφωτων μπρος στην προσωπικοτητα, που μονο η παρουσια της τους καθιστουσε εκ γενετης νεκρους. Ουσιαστικα η αμυνα της κοινωνιας μας για καποιον ανταρτη της".

Παιχνίδι με τον Θάνατο
"Καλοπιασμα του Θανατου, απο κανεναν ανθρωπο σοβαρο δεν επιχειρειται. Η "Αθανασια" του Γκατσου, οπως και καθε αληθινο τραγουδι, ηταν και παραμενει ενα παιχνιδι. Η ιδεα του Θανατου οδηγει τον αληθινα ελευθερο ανθρωπο στο να αντιληφθει βαθια μεσα του, πως η υπαρξη Του εχει ημερομηνια ληξεως. Ο Ανθρωπος οφειλει να συμφιλιωθει με την ιδεα αυτη κι οχι ν' αγκιστρωνεται απ τη ζωη σε σημειο που να μη θελει να φυγει - πραγμα που ολες οι θρησκειες εκμεταλλευονται υποσχομενες μελλοντικη κι ατελειωτη ζωη. Κι ομως ειναι τοσο απλο, γι αυτο και δυσκολο".

ΤΕΛΟΣ