Η ΑΦΙΞΗ ΤΟΥ ΣΤΗ «ΓΗΡΑΙΑ ΗΠΕΙΡΟ».
Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΤΟΥ.
ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΔΟΞΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΠΝΟ.
Α. «Ο ΚΑΠΝΟΣ, ΧΙΛΙΕΤΗΣ ΣΥΝΗΘΕΙΑ ΤΩΝ ΙΘΑΓΕΝΩΝ. Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΗΠΕΙΡΟ. Η ΑΝΑΠΑΝΤΕΧΗ ΕΠΙΔΟΚΙΜΑΣΙΑ, Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ. ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ, ΜΙΑ ΛΑΟΦΙΛΗΣ ΣΥΝΗΘΕΙΑ.»
«…Ένα πνεύμα ξάπλωσε δίπλα στη φωτιά του στο δάσος για να κοιμηθεί. Ενώ κοιμόταν ο εχθρός ήρθε και πλησιάζοντας αθόρυβα, τον κύλησε μες στη φωτιά. Ο θόρυβος της φωτιάς ξύπνησε το καλό πνεύμα, που έτρεξε να κρυφτεί στο δάσος. Καθώς έτρεχε, ο άνεμος του πήρε τα μαλλιά και τα έθαψε στο χώμα. Στο σημείο εκείνο, άρχισε να φυτρώνει ο καπνός.»
Μελετώντας κανείς την ιστορία του καπνού και την εξαιρετικά πλούσια αρθρογραφία που σχετίζεται
με το ζήτημα, αμέσως θα παρατηρήσει πως η σχέση του ανθρώπου με τούτο το ιδιαίτερο φυτό μετρά ήδη, αρκετές, χιλιάδες χρόνια. Η επαφή του θαλασσοπόρου Χριστόφορου Κολόμβου με τον τότε αποκαλούμενο «νέο κόσμο» και τους ιθαγενείς, οι οποίοι διατηρούσαν μια παράξενη συνήθεια, ολότελα ξένη για τους ευρωπαίους εποίκους  δεν αποτελεί την πρώτη επαφή του ανθρώπου με το φυτό του καπνού. Οι ερευνητές μάλιστα διατηρούν ισχυρή την πεποίθηση πως ο καπνός άρχισε να φύεται ήδη από το 6.000 π.Χ. Μια πήλινη πίπα που βρέθηκε στη Γουατεμάλα, στα θεωρούμενα εδάφη των Μάγια, αποκαλύπτει πως η επαφή του ανθρώπου με τον καπνό, είτε ως απόλαυση είτε πάλι ως απαραίτητο στοιχείο των διαφόρων τελετών, ξεκινά από το 3.000 π.Χ. Συγκεκριμένα, στη Νότιο Αμερική και την περιοχή της αυτοκρατορίας των Αζτέκων, το σημερινό Μεξικό, ο καπνός χρησιμοποιείτο με όλες τις πιθανές μεθόδους πρόσληψης, ενώ ο Μοντεζούμα ο ΙΙ, τελευταίος αυτοκράτορας του Μεξικού κάπνιζε πάντα μια πίπα πριν από το δείπνο, αφού κάτι τέτοιο συνέβαλε τα μέγιστα στην ευεξία και την καλή διάθεση. Μάσηση, κατάποση, κατανάλωση σε υγρή ή στερεά μορφή, το κλύσμα ή ακόμα και η εισρόφηση από τη ρινική οδό, συνιστούσαν τρόπους λήψης του καπνού, ενώ πίπες και αυτοσχέδια τσιγάρα έχουν βρεθεί από τις ακτές της Λατινικής Αμερικής και τις Αντίλλες, ως τις ανατολικές ακτές και τα νησιά του Αμαζονίου.
Οι ιθαγενείς εικάζεται και θεωρείται εξαιρετικά πιθανό, πως είχαν γνώση των ευεργετικών επιδράσεων του καπνού. Ήδη πριν από την εποχή του Χριστού  χρησιμοποιούσαν τα φύλλα του καπνού για ποικίλες, θεραπευτικές πρακτικές. Κατασκεύαζαν ειδικές, αυτοσχέδιες αλοιφές για την επούλωση πληγών και εκδορών, μασούσαν φύλλα καπνού για να αντιμετωπίσουν τον πονόδοντο, ενώ θεωρούσαν τη χρήση του φυτού πανάκεια, σχεδόν για κάθε θεραπευτική ανάγκη τους. Σωσμένες μαρτυρίες των Ρωμαίων, αποκαλύπτουν πως η εισπνοή καπνού από καιόμενη γούνα λαγού λειτουργούσε ως αποχρεμπτικό, ενώ ο καπνός από καιόμενο, κατσικίσιο κέρατο αποτελούσε μέσο θεραπείας και πρόληψης της επιληψίας. Στη Γουιάνα και το Σουρινάμ, οι ιθαγενείς έπιναν ένα αφέψημα, το οποίο παρασκευαζόταν από το βρασμό πράσινων φύλλων καπνού. Η φυλή των «Jivari» συνήθιζαν να αλείφουν στα ούλα τους ένα παχύρευστο υγρό, γνωστό ως «ambil», το οποίο φτιαχνόταν από την επεξεργασία του καπνού με φυσικές μεθόδους. Ανάλογες μαρτυρίες για διαφορετικούς τρόπους λήψης του καπνού έχουμε για πολλές περιοχές, όπως το Περού και οι βορειοδυτικές εκτάσεις της Λατινικής Αμερικής.
Οι παράλληλοι κόσμοι, ο τότε γνωστός, αλλά και εκείνος ο οποίος επρόκειτο να αποκαλυφθεί αιώνες έπειτα, φαίνεται πως ακολουθούσαν παρόμοιες πορείες, έχοντας προχωρήσει σε κοινές διαπιστώσεις και επιβεβαιώσεις για τη χρήση πολλών υλικών και συστατικών, μεταξύ των οποίων και ο καπνός.
Πέρα από τούτη τη χρήση του, ο καπνός σχετιζόταν και με ζητήματα υπερφυσικά, θεϊκά. Δεν είναι λίγοι οι μύθοι, οι οποίοι αφορούν το συσχετισμό του καπνού με τις θεότητες των ιθαγενών. Η επαφή των ανθρώπων με το υπερβατικό στοιχείο, η τιθάσευση και η ευεργετική στάση του απέναντι στα ανθρώπινα συνιστούν τη βασική σκοπιμότητα ετούτης της σχέσης. Φύλλα ή σκόνη καπνού ρίχνονταν από τους ιθαγενείς στα ποτάμια για την εξασφάλιση της ευμένειας κάποιας θεότητας ή στις καλλιέργειες για την επιτυχή έκβαση της σοδειάς, ακόμα και στο χώμα για να είναι εύφορο και να συνεχίζει να παρέχει όλα όσα ήταν απαραίτητα για την συνέχιση της ζωής.
Η τόνωση της γονιμότητας, η λήψη αποφάσεων με ενορατικό τρόπο, το τελικό αποτέλεσμα μιας πολεμικής διαμάχης ή ακόμα και η απόκτηση της ικανότητας ενοράσεων συνιστούσαν ζητήματα, στα οποία ο καπνός διαδραμάτιζε σημαίνοντα ρόλο.  Ο μύθος του μεγάλου πνεύματος Μανιτού αποτελεί μία ακόμα απόδειξη του βαθμού με τον οποίο περιπλέκεται ο καπνός με τις ζωές των ανθρώπων και τη σωσμένη, προφορική παράδοση. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον παραπάνω ινδιάνικο μύθο, κάποια εποχή στην περιοχή επικρατούσε μεγάλη ανέχεια και η διατήρηση της ζωής ήταν δύσκολη, εώς ακατόρθωτη. Τότε λοιπόν, όλοι οι μάγοι των φυλών συγκεντρώθηκαν και ζήτησαν από το μεγάλο πνεύμα Μανιτού να τους υποδείξει το τι έπρεπε να πράξουν. Σε απάντηση των παρακλήσεων τους ένα γυμνό και όμορφο κορίτσι εμφανίστηκε ανάμεσά τους, λέγοντας πως ήρθε για να φέρει το φαγητό που τόσο αποζητούσαν. Πράγματι, μετά την αποχώρησή της νεαρής γυναίκας, στο σημείο που ακούμπησε το αριστερό της χέρι φύτρωσε το καλαμπόκι, ενώ στο σημείο όπου στήριζε τη δεξιά της παλάμη βλάστησε η πατάτα. Εκεί δε, όπου καθόταν ξεπήδησε το φυτό του καπνού.
Γίνεται, λοιπόν αντιληπτό πως ο καπνός και η επίδρασή του στην καθημερινότητα των ανθρώπων αποτελεί ένα ζήτημα με χιλιόχρονη ιστορία και προεκτάσεις τόσο θρησκευτικές, όσο και ανθρωπολογικές. Σώζονται πολυάριθμοι μύθοι και καταγεγραμμένες δοξασίες χαμένων στη λήθη της ιστορίας λαών, στους οποίους ο καπνός προσωποποιείται, αποκτά δυνατότητες επιρροής της ανθρώπινης ζωής.
Η παρουσία του καπνού, ως υλικό οικείο στην καθημερινότητα των ανθρώπων επιβεβαιώνεται σε πολλές περιπτώσεις, όπου η επιστημονική έρευνα αποκαλύπτει τη χρήση και τη γνώση του. Ο Γάλλος καθηγητής Metacafe, κατά την τέλεση της έρευνας στον τάφο του φαραώ Ραμσή του Β΄, κατόρθωσε να βεβαιώσει τη χρήση αποξηραμένων φύλλων καπνού στη διαδικασία της ταρίχευσης. Η ειδίκευσή του στην ανατομία των φυτών δεν επιτρέπει την ύπαρξη της παραμικρής αμφιβολίας για τούτο το γεγονός. Υποθέσεις πάνω στο ζήτημα, αποδεκτές σε ένα μεγάλο βαθμό, θέλουν μάλιστα τους Αιγύπτιους να έχουν διασχίσει τον Ατλαντικό πολύ πριν τον Κολόμβο και τις ευρωπαϊκές αποστολές προς την άγνωστη και ανεξερεύνητη, αμερικανική ήπειρο.
Σε κάθε περίπτωση όλα τούτα τα στοιχεία καθιστούν τη χρήση του καπνού ως μια πανάρχαια και γνώριμη προς τον άνθρωπο συνήθεια. Η μεγάλη αλλαγή, όμως και η ραγδαία διάδοσή του ως μέσο εξασφάλισης μιας άγνωστης, μέχρι τότε απόλαυσης για τον δυτικό άνθρωπο συντελέστηκε με τον πιο αποφασιστικό τρόπο κατά την περίοδο της ανακάλυψης της Αμερικής από τον Χριστόφορο Κολόμβο. Οι αποστολές του πορτογαλικού και ισπανικού στέμματος προς τις νοτιοανατολικές ακτές της αμερικανικής ηπείρου αποκάλυψαν την ύπαρξη ενός παρθένου, νέου κόσμου, ο οποίος προσέφερε νέες, άπειρες δυνατότητες και υλικά, που θα άλλαζαν τις ζωές των ανθρώπων και θα έδιναν μια απρόσμενη ώθηση στον τομέα του εμπορίου και της οικονομικής ανάπτυξης.
Στις 15 Οκτωβρίου του 1492 ο εξερευνητής Χριστόφορος Κολόμβος έρχεται σε επαφή με τους ιθαγενείς των ακτών της Αμερικής, όπου και κατέπλευσε. Κατ΄εντολή του Κολόμβου, ένα κλιμάκιο ανδρών αναλαμβάνουν να εξερευνήσουν τις άγνωστες περιοχές. Οι Rodrigo de Jerez και Luis de Torres αποβιβάζονται στις ακτές του νησιού, που είναι σήμερα γνωστό με το όνομα San Salvador και γρήγορα έρχονται σε επαφή με τους ιθαγενείς. Αυτοί συνιστούν ένα παράξενο θέαμα, αφού άνδρες και γυναίκες περπατούν, κρατώντας ένα καιόμενο φυτό, του οποίου τον καπνό εισπνέουν κάθε τόσο. Το αυτοσχέδιο τσιγάρο των ιθαγενών είχε διάμετρο περίπου ίση με μία ανδρική γροθιά, ενώ ήταν ξεκάθαρο πως η συγκεκριμένη συνήθεια ήταν εξαιρετικά διαδεδομένη ανάμεσα στους ανθρώπους αυτών των περιοχών. Ο Rodrigo de Jerez, αποτελεί τον πρώτο Ευρωπαίο καπνιστή, ο οποίος αργότερα, κατά την επιστροφή του πληρώματος έπειτα από ταξίδι τριών ετών, εξαργύρωσε τη συνήθεια του καπνίσματος με τριετή φυλάκιση, αφού η χρήση του καπνού συνιστούσε μια ιδιαιτέρως απεχθείσα πρακτική, απαγορευμένη «διά ροπάλου» σε δημόσιους χώρους.
 Αυτή, λοιπόν αποτελεί την πρώτη επαφή των Ευρωπαίων εποίκων με το φυτό του καπνού και τη συνήθεια που συνδέεται με αυτό και η οποία έμελε να καταδικάζεται από τότε, ως μια πρακτική με βλαβερές συνέπειες, αντιστρόφως ανάλογες με το βαθμό απόλαυσης και τα επίπεδα κέρδους που προέκυψαν και προκύπτουν ακόμη για όσες επιχειρήσεις ασχολούνται με τον καπνό, σε οποιαδήποτε φάση της μεταποιητικής διαδικασίας.
Η αποδοχή του καπνίσματος από τους Ευρωπαίους δεν ήταν μια εύκολη διαδικασία. Οι μαρτυρίες για τον άγνωστο κόσμο από όσους επέστρεφαν, αλλά και ο δισταγμός της ακραίας συντηρητικής, καθολικής εκκλησίας απέναντι στο λαϊκό ενδιαφέρον για τις νεοανακαλυφθείσες περιοχές, κάθε άλλο παρά συνέβαλε στην αποδοχή των συνηθειών που κατάγονταν από τις περιοχές αυτές. Σε ότι αφορά τον καπνό η κατάσταση δεν θα μπορούσε να ήταν διαφορετική. Ήδη από το δεύτερο ταξίδι του Κολόμβου στην Αμερική, η παπική εκκλησία φρόντισε, διά του απεσταλμένου της Romano Pane,  να καταδικάσει την απαίσια συνήθεια του καπνίσματος και να διαφωτίσει τόσο τους ιθαγενείς για τις βλαβερές και απεχθείς συνέπειές του, όσο και να προλάβει την εξοικείωση των Ευρωπαίων ταξιδευτών με τη χρήση του φυτού. Το εγχειρίδιο απαγόρευσης «De insularium ribitus», γραμμένο από τον Pane αποτέλεσε το πρώτο γραμμένο κείμενο για το κάπνισμα έπειτα από εντολή του Πάπα Αλέξανδρου του VI.
Η Πορτογαλία ήταν η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που προχώρησε στην καλλιέργεια του καπνού. Μέχρι τότε, ο καπνός αποτελούσε εμπορεύσιμο αγαθό αλλά η καλλιέργειά του ήταν σχεδόν ανύπαρκτη. Κατά το έτος 1512 παρατηρείται η ευρεία καλλιέργεια διαφόρων ποικιλιών καπνού στην περιοχή της αυτοκρατορίας του Καρόλου του Ε΄, ενώ από το 1531 και έπειτα ο καπνός, ως μέσο θεραπευτικό κατά μιας πληθώρας παθήσεων, θα εισαχθεί στη Γαλλία, με τις ευλογίες της Αικατερίνης των Μεδίκων και σκοπό, αρχικά, την εξάλειψη των φοβερών ημικρανιών της. Με ραγδαία ταχύτητα οι Άγγλοι θα αποδεχτούν το περίφημο «tobacco», ενώ τα επόμενα χρόνια το Βέλγιο, η Ολλανδία, η Γερμανία και η Ρωσία θα γνωρίσουν και θα αποδεχτούν τον καπνό ως ένα μέσο εξασφάλισης μιας άγνωστης και συγκλονιστικής απόλαυσης. Ο χαρακτήρας της θα παραμείνει δε ίδιος και απαράλλαχτος ως τις μέρες μας, αποδεικνύοντας πως ο καπνός επιφυλάσσει το ίδιο ενδιαφέρον για κάθε εποχή και κοινωνία. Το Βατικανό αποτέλεσε το τελευταίο προπύργιο για την ολοκληρωτική εξάπλωση του καπνού. Με τις ευλογίες της παπικής αυλής ολόκληρη η κεντρική και ανατολική Ευρώπη θα γνωρίσει τον καπνό και τις ευεργετικές του ιδιότητες, μια και ο ιατρικός, τότε κόσμος είχε αποφανθεί πως για τις θεραπείες ασθενειών όπως η λύσσα, ο καρκίνος, οι αιμορραγίες, οι κεφαλαλγίες, το φυτό του καπνού αποτελούσε την πλέον ενδεδειγμένη θεραπεία, συνιστώντας εκείνο το συστατικό που θα συμπλήρωνε την παγκόσμια γνώση και θα εξωθούσε τις ανθρωποκεντρικές επιστήμες προς μια άνευ προηγουμένου πρόοδο και εξέλιξη.
Η εξοικείωση των ευρωπαϊκών πληθυσμών με τον καπνό και τη λήψη του πραγματοποιήθηκε με διαφορετικούς ρυθμούς και μέσα. Έτσι, η χρήση της πίπας θα εξαπλωθεί πρώτα στα βρετανικά εδάφη για να γνωρίσει έπειτα ευρύτατη χρήση στην υπόλοιπη, ευρωπαϊκή επικράτεια. Η βασίλισσα Ελισάβετ δεν θα αρνηθεί, όπως λέγεται να δοκιμάσει, ενώ από τη Βρετανία θα ξεκινήσει και η πρώτη, αντικαπνιστική πρακτική, έπειτα από το θόρυβο, τον οποίο προκαλεί η επίδραση του καπνού σε ολόκληρο τον πληθυσμό. Άγγλοι ιατροί στις αρχές του 17ου αιώνα θα ζητήσουν με επιστολή τους προς τον Ιάκωβο τον Β΄να ελέγξει την αθρόα και δίχως μέτρο χρήση του καπνού από τους υποτελείς του, με αποτέλεσμα ο βασιλιάς να αποτελέσει τον πρώτο κρατικό αξιωματούχο, ο οποίος επιβάλλει υψηλή φορολογία στα προϊόντα καπνού που καταφτάνουν από τη θρυλική περιοχή της Βιρτζίνια σε άφθονες ποσότητες. Την πρακτική αυτή, η οποία επιβεβαιώνει και τη δημιουργία ενός αξιόλογου και κερδοφόρου εμπορίου γύρω από τον καπνό, θα μιμηθούν και άλλοι Ευρωπαίοι μονάρχες, μεταξύ των οποίων και ο Λουδοβίκος ο 14ος με τον καρδινάλιο Ρισελιέ. Η διάσημη πραγματεία «Επίθεση στον καπνό» («A Counterblast to Tobacco»), συνιστά το κείμενο μίας εκ των πρώτων αντικαπνιστικών πολιτικών, η οποία αφορούσε πια ολόκληρη την Ευρώπη και σχετιζόταν, τελικά, όπως αποδεικνύεται με τη διάθεση των αξιωματούχων να αποκομίσουν τεράστια κέρδη, μέσω της φορολογίας από ένα εμπορικό αντικείμενο, για το οποίο το ενδιαφέρον κοινού και εμπόρων παρέμενε αμείωτο. Στην Ανατολή ο καπνός φτάνει περί το 1580 και γνωρίζει τέτοια άνθηση, ώστε πολλοί θεωρούν πως περιοχή προέλευσής του δεν αποτέλεσε η Αμερική, αλλά οι περιοχές που εκτείνονται στα βάθη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Β. «Η ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΟΥ. ΤΑ ΠΑΠΙΚΑ ΑΝΑΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΠΩΛΗΣΗΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΠΝΟΥ ΣΤΗ ΓΛΑΣΚΟΒΗ, ΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ ΚΑΙ ΑΛΛΟΥ. ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ, ΜΙΑ ΣΥΝΗΘΕΙΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ, ΚΟΙΝΗ ΓΙΑ ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΡΑΚΟΣΥΛΛΕΚΤΕΣ.»
Ήδη από το 1614 η Σεβίλλη του ισπανικού νότου θα γίνει ένα κέντρο συλλογής και διακομιδής του καπνού προς τις υπόλοιπες, ευρωπαϊκές αγορές. Η δημιουργία ενός εμπορικού κέντρου, ενός άτυπου «χρηματιστηρίου», το οποίο καθόριζε τις τιμές και όλα, τα σχετικά με το εμπόριο του καπνού, μεγέθη συνιστά ζήτημα αποφασιστικής σημασίας για την ανάπτυξη αυτής της εξειδικευμένης οικονομίας, η οποία και δεν θα πάψει ποτέ να αποτελεί ένα τομέα ιδιαιτέρως προσοδοφόρο. Η εποχή, κατά την οποία οι καπνιστές συνιστούσαν ένα θέαμα, τουλάχιστον αξιοπερίεργο, είχε πια περάσει. Τώρα, από το 1600 και έπειτα, ο καπνός μπορούσε να συγκριθεί με το χρυσό ή το ασήμι. Πρακτικά, δηλαδή, θα λέγαμε ότι κάποιος θα μπορούσε να διαθέσει καπνό και να αγοράσει ίδια ποσότητα χρυσού ή ασημιού.
Αυτή η εξέλιξη επιβεβαίωνε την ιεραρχική θέση που κατείχε ο καπνός ανάμεσα στα άλλα εμπορεύσιμα αγαθά. Το μόνο ζήτημα ήταν η διάρρηξη του μονοπωλίου των ισπανικών φυτειών της Βιρτζίνια, εξέλιξη η οποία δεν ήρθε αναίμακτα ή γρήγορα. Κατά το 1620 η παραγωγή καπνού των Άγγλων εποίκων της Βόρειας Αμερικής, οι οποίοι είχαν ήδη διακρίνει τη δυνατότητα εξασφάλισης υψηλής κερδοφορίας από την εκμετάλλευση του καπνού είχε φτάσει τα επίπεδα των ισπανικών φυτειών. Το ζευγάρι του Βρετανού John Rolfe και της ιθαγενούς συζύγου του «Ποκαχόντας» αποτελούσε μια ιδανική προϋπόθεση για τις υπεράκτιες επενδύσεις της βασιλικής αυλής. Η προστασία από τις επιθέσεις των ιθαγενών που εξασφαλιζόταν από έναν γάμο συμφέροντος, αποτελούσε την καλύτερη εγγύηση για τις υπερατλαντικές επιχειρήσεις της Βρετανίας.
Στα χρόνια που ακολουθούν, από το 1642 ως το 1650, η παπική εκκλησία θα οξύνει τη στάση της απέναντι στο κίνημα του καπνού, εκδίδοντας δύο αναθέματα με την υπογραφή του Πάπα. Πρόκειται όμως για μάταιες απόπειρες, οι οποίες δεν μπορούν να ανακόψουν την εξάπλωση της χρήσης. Η ανάπτυξη της τυπογραφίας μάλιστα έχει αποφασιστική συμβολή στη διάδοση των τεχνικών καλλιέργειας και εκμετάλλευσης του καπνού, ενώ συνιστούν ένα σημαντικό μέσο ενημέρωσης της ιατρικής κοινότητας για τα νέα αποτελέσματα, όσον αφορά την επίδραση του καπνού στην εξάλειψη σημαντικών ασθενειών. Το έτος 1665, για παράδειγμα, η εξάπλωση της πανούκλας, του επονομαζόμενου «Μαύρου Θανάτου» θα ανακοπεί από τη χρήση του καπνού. Στο Λονδίνο, οι φόβοι για μαζική εξόντωση του πληθυσμού θα διαψευστούν και για τα δεδομένα της εποχής, τα 70.000 θύματα σε ένα πληθυσμό μισού εκατομυρίου θα αποτελέσουν την, κατά τα άλλα,  επιτυχή έκβαση μιας ολέθριας εποχής.
Στις αρχές του 17ου αιώνα ήταν η Σεβίλλη. Στην αυγή του 18ου αιώνα η Γλασκώβη αναδεικνύεται στο μεγαλύτερο και σημαντικότερο, εμπορικό σταθμό για όλη την εισαγόμενη ποσότητα καπνού από τις αμερικανικές περιοχές. Ετούτη τη μονοπωλιακή κατάσταση, καθώς και την υψηλή φορολογία στις ποσότητες του καπνού θα κλονίσει και θα διακόψει αντίστοιχα ο πόλεμος της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας. Η διαρκής όμως ανάπτυξη του εμπορίου καπνού συνεπαγόταν και την αύξηση στην παραγόμενη ποσότητα και την εκ τούτου, ανάγκη για περισσότερα και φθηνότερα, εργατικά χέρια, ικανά να δουλεύουν πολύ και με χαμηλό κόστος στις τεράστιες εκτάσεις της Βιρτζίνια και του Μέρυλαντ. Την ανάγκη αυτή θα εξυπηρετήσει η ανάπτυξη ενός άλλου, ιδιάζοντος εμπορίου. Η μεταφορά αφρικανών προς τις αμερικανικές φυτείες, οι πανάθλιες συνθήκες διακομιδής και διαβίωσής τους, καθώς και η αδιάφορη στάση τόσο της παπικής εκκλησίας, όσο και των κρατικών κυβερνήσεων, οι οποίες συστηματικά εθελοτυφλούσαν σε μια απάνθρωπη πρακτική, συνιστούν τα βασικά χαρακτηριστικά της έξαρσης του δουλεμπορίου. Οι άνθρωποι αυτοί πραγματικά αρπάζονταν από τα εδάφη τους και υπό το καθεστώς της απειλής του θανάτου, ο οποίος αποτελούσε και τη μοναδική, τελικά προοπτική τους οδηγούνταν στις αμερικανικές περιοχές, όπου και εργάζονταν σε σκληρότατες συνθήκες, μέχρι να βρουν το θάνατο, επιβεβαιώνοντας έναν εμπειρικό και διαχρονικό νόμο. «Ουδείς αναντικατάστατος», υποστηρίζουν οι πλούσιοι γαιοκτήμονες και έμποροι, δείχνοντας το δρόμο για την επίτευξη ενός κέρδους, πέρα από κάθε κανόνα και κάθε ηθικό φραγμό. Το μυθιστόρημα «Η καλύβα του μπάρμπα- Θωμά», χιλιοαναγνωσμένο έργο του λόγου, ετούτη ακριβώς την κατάσταση εξιστορεί με τον πιο γλαφυρό τρόπο, αναδεικνύοντας τη μυθιστοριογραφία σε ντοκουμέντο ιστορικό.
Στην αυγή του 19ου αιώνα και τα χρόνια που ακολούθησαν, η εφεύρεση των σπίρτων και η δωρεάν διάθεση τσιγάρων στους στρατευμένους νέους, συνέβαλαν καίρια στη διάδοση του τσιγάρου και την ταύτισή του, με έναν πιστό σύντροφο, παρών στις πιο δύσκολες, ανθρώπινες στιγμές. Είναι η εποχή, όπου οι καπνοβιομηχανίες και οι μονάδες παραγωγής έτοιμων τσιγάρων αρχίζουν να χρησιμοποιούν τη διαφήμιση, προσδίδοντας στο παραγόμενο προϊόν τη σημειολογία, η οποία θα το συντροφεύει μέχρι τις μέρες μας.
Ταυτόχρονα, με τις νέες, εμπορικές πρακτικές, όπως οι διαφημιστικές καμπάνιες και η διάδοση του καπνού σε συγκεκριμένες, κοινωνικές ομάδες με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, το τσιγάρο αρχίζει να αφορά και τη γυναικεία καθημερινότητα. Η Γεωργία Σάνδη, σύντροφος του Σοπέν θα ιντριγκάρει τους καλεσμένους της, όταν πριν από κάθε δείπνο δεν λησμονεί την απόλαυση ενός πούρου. Το κοινό στόχευσης του τσιγάρου αυξάνει και διευρύνεται μεταξύ των δύο παγκοσμίων πολέμων. Το κάπνισμα αφορά όλες τις κοινωνικές τάξεις, είτε πρόκειται για την κατηγορία των ρακοσυλλεκτών και της εξαθλιωμένης, μικροαστικής πλειοψηφίας, είτε πάλι αφορά τη διαχρονική ελίτ, όπως αυτή προκύπτει βάση των ειδικών, οικονομικών χαρακτηριστικών της. Ο δημοκρατικός, αυτός χαρακτήρας του καπνίσματος θα το καταστήσει ιδιαιτέρως διαδεδομένο, εξασφαλίζοντας το ενδιαφέρον κάθε μερίδας πληθυσμού, ανεξάρτητα από τα στοιχεία εκείνα που τις κατατάσσουν και τις διαφοροποιούν.
Η πρώτη επιχείρηση εμπορίας καπνού εμφανίζεται στο Cambridge της Μεγάλης Βρετανίας. Πρόκειται για την επιχείρηση με την επωνυμία «Messrs H Simmons.» Στην ίδια χώρα θα εμφανιστεί και η πρώτη επιχείρηση κατασκευής τσιγάρων, τα λεγόμενα «Sweet Trees», τα οποία κυκλοφόρησαν το 1859 από τον Robert Peacock Gloag, ιδιοκτήτη ενός μικρού εργοστασίου στο Deptford Lane. Ο ίδιος ήταν υποστηρικτής και χορηγός των τουρκικών δυνάμεων κατά τη διάρκεια του πολέμου της Κριμαίας και ακριβώς ετούτη η ιδιότητα στάθηκε η αφορμή για την ευρύτατη επιδοκιμασία του νέου τσιγάρου.Το 1892 κατασκευάζεται και πωλείται το πρώτο πακέτο τσιγάρων από σκληρό χαρτόνι με το μοντέρνο άνοιγμα τύπου «poush up», το οποίο συνιστούσε μια επανάσταση για την εποχή εκείνη, όπου η πλειοψηφία των πακέτων ήταν από μαλακό χαρτί, με αποτέλεσμα να συνθλίβεται το περιεχόμενό τους. Το εργοστάσιο «Wills΄Three Castles» συνιστά τον πρώτο αυτόν κατασκευαστή του σημερινού τύπου πακέτου τσιγάρων.
Παρά όμως την άνθηση, η οποία παρατηρείται στην ευρωπαϊκή και δη, βρετανική, βιομηχανία καπνού, θα είναι στην Αβάνα, πρωτεύουσα της Κούβας, όπου και θα λειτουργήσει το πρώτο εργοστάσιο μαζικής παραγωγής έτοιμων τσιγάρων από κάποιον Don Luis Susini, ο οποίος διαβλέποντας τα ιλιγγιώδη περιθώρια κέρδους στον τομέα του καπνού, αντικατέστησε τις χειροκίνητες μηχανές  από άλλες, ατμομηχανές, μειώνοντας το χρόνο παραγωγής, εξασφαλίζοντας ακρίβεια στην κατασκευή,καθώς και αξιοσημείωτη ταχύτητα στην προμήθεια των λιανοπωλητών με εξαιρετικής ποιότητας τσιγάρα. Τον επόμενο αιώνα θα αναπτυχθούν πολλές μεγαλύτερες ή μικρότερες βιομηχανίες καπνού και έτοιμων τσιγάρων. Τόσο ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος, όσο και η επανάληψή του με διαφορετικά κίνητρα κατά τα μέσα του 20ου αιώνα αποτέλεσαν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για την ακόμα, μεγαλύτερη διάδοση και χρήση των τσιγάρων. Πολλές επιχειρήσεις, όπως η Marlboro, συνήθιζαν να στέλνουν τεράστιες ποσότητες δωρεάν τσιγάρων προς τους στρατιώτες των διαφόρων μετώπων, εξασφαλίζοντας έτσι σίγουρη πελατεία για τον καιρό της ειρήνης, αλλά και ένα μέσο στην αντιμετώπιση του εμπόλεμου άγχους των στρατιωτών. Οι σχετικές μαρτυρίες και κλινικές μελέτες των επιτελών επιβεβαιώνουν την ευεργετική για τον στρατεύσιμο, δράση του καπνού και ειδικά του έτοιμου και διαθέσιμου, ανά πάσα στιγμή βιομηχανικού τσιγάρου.
Η ταχύτατη, ανά την υφήλιο διάδοση του τσιγάρου συνιστά τον παράγοντα εκείνον που κατέστησε την πρόβλεψη για την παρουσία του σημαντική σε κάθε χώρο και σε κάθε δράση. Έτσι, δεν υφίστανται ξενοδοχεία, τραίνα, άλλα μέσα και χώροι, στους οποίους να μην επιτρέπεται το κάπνισμα. Οι επισημάνσεις, σύμφωνα με τις οποίες το τσιγάρο σχετίζεται με καρκινογενέσεις και άλλες βαριές ασθένειες δεν μπόρεσε και πιθανόν να μην μπορέσει ούτε στο μέλλον να ανακόψει τη χρήση του, παρά το αληθές περιεχόμενο των διαφόρων μελετών.
Η συνέχεια της χρήσης του καπνού εκτείνεται ως τις μέρες μας. Παρά τις αντιδράσεις για τη χρήση του από το σύνολο της ιατρικής κοινότητας γίνεται κατανοητό πως ο καπνός αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της παγκόσμιας και ευρωπαϊκής κουλτούρας. Έτσι, παρά το γεγονός πως τις προηγούμενες δεκαετίες υπήρξε μια εκκωφαντική αντιδιαφήμιση εναντίον του καπνού, με την υποστήριξη των κρατών, τα οποία επέβαλαν εξοντωτικές φορολογήσεις στην εμπορική εκμετάλλευση του καπνού, σήμερα έχει πλέον εμπεδωθεί πως το ενδιαφέρον του κοινού για μια απόλαυση δεν είναι δυνατόν να μειωθεί, ούτε φυσικά να εξαλειφθεί. Οι καπνοβιομηχανίες, έχοντας περιορίσει δραστικά τα κονδύλια για διαφημιστικές εκστρατείες, φροντίζουν να παρέχουν επαρκείς πληροφορίες για τις βλάβες που προκαλεί ο καπνός, ενισχύοντας κατά αυτόν τον τρόπο ένα προαπαιτούμενο, κοινωνικό προφίλ, υπέρ της παγκόσμιας υγείας. Ο σχετικός οργανισμός, συνιστά ένα σημαντικό παράγοντα για την εξέλιξη αυτή.
Σε κάθε περίπτωση όμως, τόσο το ύψος των κερδών των πολυεθνικών πια, καπνοβιομηχανιών, όσο και η δυνατότητα άσκησης πίεσης προς τις εκλεγμένες κυβερνήσεις, μέσω της διατήρησης ή μη των θέσεων εργασίας, καθιστά την αυστηροποίηση,  που επιβάλλεται επίφοβη ως προς την αποτελεσματικότητά της. Η δύναμη του εμπορίου έχει κατά καιρούς αποδείξει ότι μπορεί να υπονομεύσει εκ βαθέων τέτοιες ανθρωποκεντρικές λειτουργίες, μια το κέρδος, δεν επιδέχεται αμφισβήτησης ως προς την κυρίαρχη θέση του στις σύγχρονες κοινωνίες. Οι θεσμοί, όπως ο Π.Ο.Υ. ελέγχονται, ενώ διατυπώνοντας και σημαντικές επιφυλάξεις, τόσο για τη δράση, όσο και τη χρηματοδότηση των προγραμμάτων έρευνας και ενημέρωσης.
Τέλος, ακόμα και μες στην εποχή της πληροφόρησης, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως το τσιγάρο και ο καπνός γενικότερα, συνεπάγονται πρώτιστα μία εξαιρετική απόλαυση. Η προοπτική της δυσμενούς επίδρασής τους στην ανθρώπινη υγεία αποτελεί μία σημαντική και υπολογίσιμη, πλην όμως λεπτομέρεια. Και τούτο, κατά την άποψη του γράφοντος αφορά κάθε απόλαυση, με τα χαρακτηριστικά του καπνού. Το ηλεκτρικό τσιγάρο, το οποίο πρόσφατα έκανε την εμφάνισή του δεν θα δελεάσει τους λάτρεις του καπνού, οι οποίοι αποτελούν και την πλειοψηφία των ασχολούμενων με αυτόν. Και τούτο διότι ο καπνός και η εμμονή με αυτόν, πέρα από το βαθμό εθισμού στη νικοτίνη και την κινησιολογία του, σχετίζεται και με τη φυσική επαφή, όπως μπορεί να ονομάζεται εκείνο το διατηρητέο ένστικτο της ανθρώπινης ψυχολογίας για την επαφή με τη γη και τους καρπούς της.
http://www.24grammata.com/?p=24925