Στην μνήμη του Καρτέσιου, ο οποίος απεβίωσε σαν σήμερα, 11/02/1650,  πριν από 363 χρόνια.
“ψηλώσαμε”, καθόλου, από τότε;
γράφει ο Γιώργος Πρίμπας
Σαν σήμερα πριν από 363 χρόνια, συγκεκριμένα την 11η Φεβρουαρίου 1650, απεβίωσε ο Καρτέσιος (René Descartes), στην πατρότητα του οποίου ανήκει η περίφημη φράση «σκέφτομαι άρα υπάρχω». Χωρίς να μακρηγορήσουμε ή να μπλέξουμε σε περιττές αναλύσεις με αφορμή σκέψεις όπως: ένα δέντρο άραγε δεν υπάρχει; θα πρέπει μάλλον να αποδώσουμε εξ αρχής στο υπάρχω το νόημα του συνειδητοποιώ ότι υπάρχω. Σκέφτομαι, λοιπόν, άρα συνειδητοποιώ ότι υπάρχω, το οποίο αφήνει ξεκάθαρο το νόημα πως η συνειδητοποίηση της ύπαρξης απαιτεί ένα υποκείμενο ικανό να δύναται να
σκεφτεί πάνω σε αυτό το πρόβλημα.

363 ολόκληρα χρόνια μετά το θάνατο του μεγάλου αυτού φιλοσόφου, αυτή η φράση, ως απαύγασμα των φιλοσοφικών αναζητήσεών του, πόσο επίκαιρη και χρήσιμη μπορεί να αποδειχτεί;

Έξι χρόνια επίσημα κρίσης και τέσσερα από την εκχώρηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων του κράτους σε τρίτους (της επίσημα έστω διατρανωμένης για να μην τρέφουμε ψευδαισθήσεις), χωρίς μάλιστα για το δεύτερο να έχει ληφθεί τέτοια απόφαση από τον κυρίαρχο και αρμόδιο βάσει του συντάγματος να αποφασίσει, κι εκτός από ελάχιστες φωνές που έχουν αρθρώσει ουσιαστικό λόγο πάνω αφενός στην καταγραφή της κατάστασης αφετέρου σε προτάσεις απάντησης στην καπιταλιστική στρατηγική που αποσκοπεί στην εξαθλίωση των πολιτών του ελληνικού κράτους και η συνηθέστερη απάντηση, η οποία μάλιστα εκφράστηκε σε κυβερνητική πλειοψηφία στις τελευταίες εκλογές, που εκστομίζεται είναι «ε, και τι άλλο να κάνουμε;» ή καλύτερα «ε, και τι άλλο να γίνει;» γιατί έτσι κι αλλιώς εμείς δεν κάνουμε κάτι άξιο να αλλάξει τα σχεδιασμένα, αλλά απλώς υφιστάμεθα τις συνέπειες των αποφάσεων των εξουσιαστών μας. Εξουσιαστών οι οποίοι πάντως έχουν την ευγενή καλοσύνη να ομολογούν κι ένα «κάναμε λάθος» μιας και δεν βγήκαν τα νούμερα. Εννοείται πως θέμα ανάκλησης των ειλημμένων αποφάσεών τους δεν τίθεται όπως και θέμα επανόρθωσης. Και γιατί να τεθεί; Tα διεκδίκησε κανείς; Εξάλλου ποιος πραγματικά πιστεύει πως πρόκειται για λάθος;

Η έννοια του σκέπτεσθαι είναι εξ ορισμού συνυφασμένη με την εσωτερική παραγωγική λειτουργία του νου τη σχετική με την (ορθολογική) επεξεργασία των εισερχομένων πληροφοριών μέσω των αισθήσεων. Ο νεοέλληνας σήμερα που πλειοψηφικά εκφράζεται μες από ένα «ε, και τι άλλο να γίνει;» (*) δεν κατέληξε σε αυτή τη θέση ως προϊόν αξιολόγησης που έκανε της τρέχουσας κατάστασης, αλλά την παπαγαλίζει όντας άβουλος δέκτης της προπαγάνδας των ΜΜΕ και της κυβέρνησης. Αποχαυνωμένος μπρος στο γυάλινο κουτί των ειδήσεων των οκτώ εκπαιδεύτηκε να μη σκέφτεται αυτός αλλά να υιοθετεί άκριτα τα «πορίσματα» των παραθύρων των ειδημόνων του μονόδρομου της εξαθλίωσης των πολλών υπέρ των λίγων και φυσικά πάμπλουτων και άπληστων.

Αυτό όμως δεν μπορεί να μην έχει συνέπειες και αυτές θα τις πληρώσει πολύ χειρότερα στο άμεσο μέλλον.

Η ιστορία, όταν αποδίδεται σωστά, αυτό ακριβώς διδάσκει.

Από τη μία το μέτρο της Σεισάχθειας που επέβαλε ο Σόλωνας οδήγησε στην Αθηναϊκή δημοκρατία γιατί ο λαός στήριξε το μέτρο και απαιτούσε και πετύχαινε οι πλούσιοι να πληρώνουν αυτά που έκρινε ότι έπρεπε να πληρώνουν .

Από την άλλη το Αλληλέγγυον που εφάρμοσε ο Βασίλειος ο Β στο Ανατολικό Ρωμαϊκό Κράτος (Βυζάντιο), τόνωσε την αγροτική παραγωγή κι έφερε πλούτο και δύναμη στο κράτος, αλλά επειδή λίγο μετά το θάνατό του ακυρώθηκε ο νόμος, από τις πιέσεις των δυνατών προς τους ασήμαντους αυτοκράτορες που τον διαδέχτηκαν, η δυσαρέσκεια που απλώθηκε και η διάλυση των δομών του Ανατολικού Ρωμαϊκού Κράτους ήταν τέτοια ώστε αμέσως μετά μερικές εκατοντάδες χιλιάδες τούρκοι εξισλάμισαν τους λαούς της Μικράς Ασίας προσδίδοντάς τους ταυτόχρονα νέα εθνική ταυτότητα, τόσο εύκολα σαν έτοιμοι ίσως από καιρό να τη δεχτούν, και διέλυσαν το κράτος.

Η ρήση του Καρτέσιου είναι και σήμερα επίκαιρη όπως θα είναι πάντα. Η ζωή θέλει στους ανθρώπους να δικαιούνται να υπάρχουν ως ανεξάρτητοι μόνον όταν σκέφτονται και οδηγούνται από τη δική τους σκέψη, όπως η «μικρή» Ισλανδία για την οποία κάποιοι φροντίζουν να μην μάθουμε τι έγινε και τι γίνεται εκεί, και αυτό σήμερα στην Ελλάδα δεν συμβαίνει.

(*) Όπου παρατηρείται και το άξιο ψυχιατρικής μελέτης φαινόμενο, ίσως χαρακτηριστικό της νοοτροπίας του η οποία συνεισφέρει στη δυστυχία του, όταν ανήκει σε αυτούς που επλήγησαν περισσότερο, αντί να διεκδικεί για τον εαυτό του να μην τον κλέβουν οι καπιταλιστές, βροντοφωνάζει τη διεύρυνση της δυστυχίας του άλλου! Όταν πρόσφατα απεργούσαν στο Μετρό περισσότερο τον ένοιαζε να αδικηθούν κι εκεί οι εργαζόμενοι και να ικανοποιηθεί με αυτόν τον τρόπο (;!;!) παρά να αναρωτηθεί για τα χρήματα που θα τους κόψουν ότι καταλήξουν στις μεγάλες τράπεζες και στο μεγάλο κεφάλαιο.

24grammata