Άρωμα Γυναίκας: ...Aνθρωποι Γυμνοί..

0 ...Aνθρωποι Γυμνοί..

Η φετινή χρονιά σηματοδοτείται από μια κρίση δεινή σε όλα τα επίπεδα. Κρίση οικονομική, πολιτιστική, ηθική, μια πλήρης αποσάρθρωση σε κάθε τομέα της ανθρώπινης δράσης. Εθνοσωτήρες, φιλόσοφοι της επικαιρότητας, αυτόκλητοι ερμηνευτές της εθνικής καταστροφής αναδύονται, κοπιάζοντας να επωφεληθούν από τούτη την ασθενή κατάσταση. Ανεδαφικές λύσεις, εξειδικεύσεις, ρηχές τοποθετήσεις, ετούτη η εποχή επιβεβαιώνει τη φαυλότητα των

κύκλων.

Το πλήθος ανήμπορο να διακρίνει τη φωτεινή έξοδο παραμένει στις σήραγγες, δίχως φως, παραδομένο στους επιτήδειους.

Οι θεσμοί, όπως η εκκλησία, ζητήματα όπως η πίστη, η μεταφυσική παρηγοριά αποτελούν κενά γράμματα, άσκοπες διαλέξεις δίχως αντίκρισμα. Μια αναζωπύρωση του μεσοπολεμικού κλίματος ξανοίγεται εμπρός μας, δίχως όμως οι λύσεις και οι διέξοδοι να μπορούν να μιμηθούν το ιστορικό δεδικασμένο του παρελθόντος. Δεν μένει παρά να κρατηθούμε, λοιπόν από όσα δεν μπορούν να κατασπαράξουν οι λύκοι, τα τσακάλια που ξεπροβάλλουν από τις λόχμες ζητώντας να οικειοποιηθούν τον κόσμο και τη λύπη μας. Έρεισμα ανάλογο, λοιπόν με μια πράξη σωτήρια δεν συνιστά παρά η επαναπροσέγγιση σε κάθε ευγενή και ανθρώπινη μνήμη, στις κιβωτούς των εθνών, εκείνες που διαφυλάττουν μακριά από την καταστροφή την αξιοπρέπεια και την προσήλωση στην ανθρώπινη πλευρά του κόσμου, την πάντα υψηλή και ακέραια.

Μες σε τούτα τα αποθέματα δεν μπορούμε να μην αναγνωρίσουμε τις ιδεολογίες ανθρώπων, όπως ο Νικηφόρος Βρεττάκος.

Με αφορμή τη φετινή χρονιά, η οποία σηματοδοτείται από τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από τη γέννηση του σπουδαίου Λάκωνα ποιητή, διαθέτουμε την ευκαιρία να ανασύρουμε ξανά τη σπουδαία ανθρωπιά του.

Δεν μιλούμε για κενόβουλα μνημόσυνα και συνεστιάσεις εις μνήμην με την παρουσία υψηλών εκπροσώπων πολιτισμού μα για μια σαφή και βαθιά μελέτη, μια συνειδητοποίηση των μηνυμάτων του έργου που εκπορεύθηκε από ένα ανυπέρβλητο ουμανιστή και λάτρη της ζωής. Και τούτα δεν μπορούν να περιοριστούν σε τεχνικές διαπιστώσεις, σε επισημάνσεις για τη γλώσσα, τη σύνταξη, τη μορφή του λόγου. Άλλωστε διαχρονικά, ετούτα αφορούν μόνο τους ηθελημένα αποκλεισμένους από την κοινωνία και τις αναγκαιότητές της. Αναφερόμενοι στο έργο του Νικηφόρου Βρεττάκου, εννοούμε μια ενσυνείδητη προσέγγιση των ανθρωπιστικών μηνυμάτων, εκείνων που διαπότισαν με τόση καθολικότητα και ειλικρίνεια την εργογραφία του μεγάλου ποιητή.

Ο Νικηφόρος Βρεττάκος οραματίζεται τον άνθρωπο, αναγνωρίζει στην ανθρωπότητα το δικαίωμα της συγχώρεσης για τις σφοδρά, λανθασμένες επιλογές, για όσες μερίμνησαν ώστε η ιστορική καταγραφή να περιέχει λίγο φως και πολύ αίμα. Ο Βρεττάκος, όπως και ο αντίστοιχα ανθρώπινος και υπερήφανος Νίκος Καζαντζάκης δεν τραγουδούν για το όνειρο, δεν φαντάζονται τις ουτοπίες, δεν υποκύπτουν στις επιταγές των ρευμάτων.

Γυμνοί, με διαπιστωμένη την κορυφαία ανημποριά τους, την ανεπάρκεια του ανθρώπου να διαφύγει από τη δεινότητα της μοίρας οι δυο δημιουργοί αρθρώνουν έναν λόγο ανθρώπινο, κορυφαίο, συναισθηματικό μες στην τόση τραχύτητά του.

Έχοντας βιώσει τη σφοδρότητα των πολέμων, την κατάπτωση των εθνών, έχοντας πια αναπτύξει την ικανότητα να αναγνωρίζουν μες στα σημάδια των καιρών εκείνους που συνιστούν την απειλή, αποστρέφουν το βλέμμα τους από την κοινωνική κριτική, περιφρονούν τα σωτήρια διαγγέλματα και τη θηριωδία της ελπίδας και αναγνωρίζουν μονάχα στον άνθρωπο και την εσωτερική του δύναμη όλα εκείνα τα στοιχεία που απαιτώνται για τη διεκδίκηση της ζωής, για την επανατοποθέτηση του είδους στην κορυφή του κόσμου. Διότι και στους δύο δημιουργούς υφίσταται κοινή η παραδοχή εκείνη που θέλει τον άνθρωπο γυμνό, ευάλωτο, έρμαιο της μοίρας, με μόνη του δυνατότητα να επιλέξει την αξιοπρέπεια της νοημοσύνης του.

Τόσο στην «Ασκητική» του Κρητικού, όσο και στο «Γυμνό Παιδί» του Βρεττάκου ετούτο είναι ακριβώς το διακύβευμα. Η δύσκολη μα και μόνη προοπτική της βίωσης του κόσμου και της ομορφιάς του φέροντας πάντα το φορτίο μιας επώδυνης βεβαιότητας. Ο άνθρωπος δεν είναι ομοίωμα του Θεού, μα είναι εκείνος που χαράζει τους αρμούς του κόσμου, του ίδιου του σύμπαντος. Η ύπαρξή του, η ικανότητά του να αξιολογεί και να μάχεται τη δυστυχία αποτελεί το μόνο αντιστάθμισμα απέναντι στην ιστορία και την ουδέτερη καταγραφή της. Ο Βρεττάκος ισχυρίζεται, -και τούτο είναι ένα απόσταγμα από όλο το έργο του-, πως μπορούμε να είμαστε δίκαιοι και ανθρώπινοι μαζί, πως τούτη η «άσκηση», για να μιλήσουμε με όρους καζαντζακικούς αποτελεί τη μόνη ικανότητα, μια δύναμη αποκλειστικά εκπορευόμενη από την ανερμήνευτη και ανεξάντλητη εσωτερικότητά του. Ο άνθρωπος είναι ο νικητής κάθε χίμαιρας, η αυριανή καινοτομία, μια απειλή ομαλότητας για το χάος που στενάζει, ο άνθρωπος μπορεί να περιφρονήσει την πολιτική, τα ευφυολογήματα και τις σηματοδοτήσεις των καιρών.

Η αλήθεια που εναγωνίως γυρεύει μες στην επιστημοσύνη, εκείνη για την οποία εκκλιπαρεί κουλουριασμένος στα πόδια του Θεού, υφίστανται εντός του, μεταφράζεται ως αντοχή, δύναμη, θάρρος εμπρός στις τόσες αντιξοότητες της ζωής.

Τα χέρια του φτιάχνουν την ευτυχία, τη δυστυχία, αντιστέκονται στη νύχτα, τη βροχή, εκείνος μπορεί, πέρα από το ανυπόφορο ρούχο του πεπρωμένου του να επιλέξει την κατεύθυνση προς την οποία θα στήσει κάποτε τον ορίζοντά του. Ο θάνατος θα τον βρει, μα είναι το σημάδι του είδους που θα απομείνει να λάμπει σε πείσμα ενός χαμού οριστικού. Η ομορφιά της φύσης, η τελειότητα του κόσμου, που εμπεριέχει κάθε αίσθηση και κάθε ρεύμα, δεν μπορεί παρά να υμνείται από του δημιουργούς αυτούς, οι οποίοι «θεολογούν», αναγνωρίζοντας στον άνθρωπο το υποκείμενο μιας ακλόνητης θρησκείας.

Ο Μπόρχες, κάποτε επισήμανε: «Ο πραγματικός κόσμος φτιάχτηκε από τους κατώτερους θεούς και για τούτο είναι γεμάτος παραλογισμούς και ατέλειες.» Στην επισήμανση αυτή αναγνωρίζεται η αλήθεια, ίσως του ίδιου του Νικηφόρου Βρεττάκου, μια αλήθεια η οποία στο έργου του Έλληνα δημιουργού δεν υποδεικνύεται ρητά, μα αναγνωρίζεται ως μια ουσιώδης προσέγγιση στο έργο και τη βαθύτερη φιλοσοφία του. Ο κόσμος μας θα ήταν καλύτερος, πιο δίκαιος, ίσως ακόμη πιο όμορφος αν είχε αρθρωθεί από το λόγο και την πράξη μας. Μόνος θεός ο επίγειος εαυτός μας, μόνη μας διέξοδος το πλησίασμα των χεριών, ομοίωμά μας ο συνάνθρωπος, πάλι ως εαυτός και ελπίδα. Ο Βρεττάκος, όπως και ο Καζαντζάκης διατύπωσαν τις βάσεις για μια πίστη διάφανη, πελώρια ανθρώπινη. Ας αναλογιστούμε όλα τούτα, τα πιθανά, καθώς θα κοιτούμε το γλυκό, πατρικό πρόσωπο του ποιητή, κρεμασμένο στις προθήκες των κτιρίων, των δημόσιων ιδρυμάτων, των χώρων της τέχνης, υπενθυμίζοντας τον εορτασμό της μνήμης http://www.24grammata.com/?p=3208του.