Τον Αύγουστο του 1964 ο Ισαάκ Ασίμοφ ήταν 44 ετών. Η εποχή ήταν ταραγμένη, το μέλλον προδιαγραφόταν αβέβαιο, ο 21ος αιώνας μια μακρινή και φουτουριστική προοπτική. Ο συγγραφέας και ειδήμων στον τομέα της επιστημονικής φαντασίας δέχθηκε την πρόκληση από τους «New York Times» και κλήθηκε να περιγράψει την καθημερινότητα 50 χρόνια μετά. Η αφορμή ήταν η Διεθνής Εκθεση της Νέας Υόρκης, μια έκθεση με αντικείμενο τις προοπτικές του μέλλοντος.

Ο άνθρωπος του 1964 φανταζόταν έναν κόσμο γεμάτο ρομπότ. Αυτοκίνητα χωρίς οδηγούς. Κουζίνες που μαγείρευαν μόνες τους. Υποβρύχιες βόλτες με ιδιωτικά αμφίβια οχήματα. Σπίτια κάτω από τη γη. Ο Ασίμοφ ήταν λεπτομερής στις προβλέψεις του. Ακόμη και αν η έλευση του 2014 δεν τον δικαιώνει
απόλυτα, τον κάνει ξανά επίκαιρο, αφού περιγράφει με θαυμαστή οξυδέρκεια τις ανάγκες του πλανήτη και αγγίζει εύστοχα τις πιο ευαίσθητες συνιστώσες των ανθρώπινων σχέσεων.

Το υπόγειο σπίτι

Με αφορμή ένα υπόγειο σπίτι που φιλοξενούσε η Εκθεση της Νέας Υόρκης, ο Ασίμοφ περιέγραψε το σπίτι του «μέλλοντος». Στη φαντασία του, οι τοίχοι - χωρίς να φιλοξενούν απαραίτητα τα κλασικά παράθυρα - είναι πια σε θέση να αλλάζουν το σκηνικό με ειδικές ρυθμίσεις που υπακούουν στο πάτημα ενός κουμπιού, το ταβάνι λαμπυρίζει και οι κάτοικοι μπορούν εύκολα να παίζουν με την ελεγχόμενη θερμοκρασία, χωρίς να επηρεάζονται από τα καιρικά φαινόμενα. Με τον αέρα να παραμένει μόνιμα καθαρός εντός της οικίας και τα φώτα να προσφέρουν την ιδανική ατμόσφαιρα, το καταφύγιο του 2014 φαντάζει ιδανικό. Στο μυαλό του ρωσικής καταγωγής συγγραφέα και καθηγητή Βιοχημείας στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης, οι ηλεκτρικές συσκευές είναι απαλλαγμένες από τα καλώδια του παρελθόντος, με τις μπαταρίες μακράς διαρκείας να έχουν κερδίσει έδαφος.

Η κουζίνα που μαγειρεύει μόνη της

Στην κουζίνα οι κεντρικές μονάδες είναι σε θέση να παρασκευάζουν «αυτόματα γεύματα», μετατρέπουν με ευκολία το νερό σε καφέ και έχουν έτοιμο το πλούσιο πρωινό - τοστ, αβγά μαγειρεμένα ανάλογα με την προτίμηση του χρήστη και τραγανιστό μπέικον - κατόπιν παραγγελίας από το προηγούμενο βράδυ, ενώ την ίδια ώρα ολόκληρα μενού βρίσκονται αποθηκευμένα στην κατάψυξη και ζεσταίνονται τη στιγμή που πρέπει να σερβιριστούν. Αν και η αυτοματοποίηση μοιάζει να έχει κατακτήσει το νοικοκυριό στο μυαλό του Ασίμοφ, ο τελευταίος δεν θυσίασε τον παραδοσιακό χαρακτήρα του, αφού επισήμανε ότι θα κρατούσε «μια μικρή γωνία στην κουζίνα τού αύριο» για ατομικά γεύματα που θα απαιτούσαν τη μικρή συμβολή του «σεφ».

Η τηλεόραση στον τοίχο

Οσο για την τηλεόραση του 2014, η αγαπημένη συσκευή έχει αντικατασταθεί από wall screens - καθόλου μακριά από την πραγματικότητα - , τα οποία βέβαια φαίνεται να δίνουν σταδιακά τη θέση τους σε διάφανους κύβους μεγάλων διαστάσεων για τρισδιάστατες προβολές που επιτρέπουν στον θεατή να παρατηρεί τις λεπτομέρειες από την κάθε πλευρά. Οι τηλεοράσεις 3D βρίσκονται ήδη στην αγορά...

Τα αυτοκίνητα που πετάνε

Ο άνθρωπος το 2014 μπορεί να έχει αυτοκίνητο, ωστόσο οι εθνικές οδοί και οι ασφάλτινες λεωφόροι είναι ξεπερασμένες στα περισσότερα μέρη του πλανήτη. Φανερά επηρεασμένος από την έκθεση που έδινε τη δυνατότητα στους επισκέπτες να ξεναγηθούν στα οχήματα του μέλλοντος, ο Ασίμοφ συμπέρανε ότι μέχρι τη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα θα έχει δοθεί η δέουσα προσοχή στα μέσα μεταφοράς που θα έχουν πια ελάχιστη σχέση με το έδαφος και δεν θα αγγίζουν κατά τη διάρκεια της πορείας τους την επιφάνειά του. Οι γέφυρες υποτίθεται ότι δεν θα είναι πια απαραίτητες, αφού τα αυτοκίνητα θα μπορούν να διασχίζουν απευθείας το νερό, ενώ με τη βοήθεια της ρομποτικής θα ξεκινήσουν να κατασκευάζονται τα πρώτα οχήματα που θα κατευθύνονται κατόπιν ρύθμισης σε συγκεκριμένους προορισμούς, βγάζοντας από το παιχνίδι τα απροσδιορίστου ταχύτητας αντανακλαστικά ενός οδηγού. Μέσα στο 2014 θα λανσαριστούν στην αγορά τα πρώτα «αυτοκίνητα χωρίς οδηγό».

Η βιντεοκλήση είναι ήδη ξεπερασμένη

Σύμφωνα με τον συγγραφέα, πάντως, τα ρομπότ δεν φτάνουν στο απόγειο της δόξας τους το 2014. Οι δυνατότητες των ηλεκτρονικών υπολογιστών, όμως - που ακόμη και στις ημέρες του μπορούσαν να μεταφράζουν από ρωσικά σε αγγλικά -, 50 χρόνια μετά θα είναι απεριόριστες, ενώ θα μοιάζουν πλέον με μινιατούρες των παλαιότερων συσκευών. Στο κομμάτι της επικοινωνίας, πάντως - για όποιον κρατάει το σκορ -, ο συγγραφέας του «Γυμνού Ηλιου» έπεσε ακόμη πιο μέσα. Επέμενε ότι η κλήση από το τηλέφωνο θα περιελάμβανε και οπτικό υλικό, επιτρέποντας στον χρήστη να βλέπει την «άλλη άκρη της γραμμής», και ότι οι οθόνες των τηλεφωνικών συσκευών  θα του έδιναν τη δυνατότητα να διαβάζει βιβλία και να παρατηρεί φωτογραφίες.

Ο άνθρωπος κατακτά τον Αρη

Ο Ασίμοφ επιβεβαιώνεται απόλυτα και στην αναφορά του σε «μη επανδρωμένα σκάφη που θα έχουν φτάσει στον Αρη» ως το 2014, ενώ παράλληλα στο άρθρο του επεσήμαινε ότι η ανθρωπότητα πιθανότατα θα είχε αρχίσει να προετοιμάζει μια επανδρωμένη αποστολή στον κόκκινο πλανήτη. Το μεγαλόπνοο σχέδιο εποικισμού «Mars One», το οποίο ήδη βρίσκεται στα σκαριά, όσο και αν μας ξενίζει ακόμη, τον δικαιώνει για άλλη μία φορά.

Η επίθεση στη φύση

Αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία, όμως, από τα τεχνολογικά επιτεύγματα που μπορούσε ή δεν μπορούσε να φανταστεί ο Ασίμοφ είναι η περιγραφή της σχέσης του σύγχρονου ανθρώπου με τη φύση. Ο συγγραφέας προέβλεπε ότι η κοινωνία θα εξακολουθούσε να απομυζά τους διαθέσιμους πόρους σε μια προσπάθεια να φτιάξει ένα περιβάλλον που θα της ταιριάζει καλύτερα, με αποτέλεσμα η απόσταση μεταξύ τους να μεγαλώνει αντί να γεφυρώνεται. Επειτα από πρόχειρους υπολογισμούς μάλιστα, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το 2014 θα κατοικούσαν στον πλανήτη 6,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι - για να αποδειχτεί ως έναν βαθμό ακριβής - , λίγο προτού αναφερθεί και στις αγωνίες του περί αδυναμίας της τεχνολογίας να αντεπεξέλθει στις ανάγκες του πληθυσμού.

Ολος ο κόσμος ένα Μανχάταν

Και επειδή το μέλλον και ο φόβος βάδιζαν από τότε χέρι χέρι, η φαντασία του τον οδήγησε στην παρομοίωση της Γης με ένα τεράστιο Μανχάταν. Ετσι, έφτασε να μετατρέπει στο μυαλό του τη Σαχάρα και την Ανταρκτική σε πυκνοκατοικημένες περιοχές που παρέπεμπαν στο Μεγάλο Μήλο, πλάθοντας έναν κόσμο στον οποίο η αύξηση του πληθυσμού δεν αφήνει πολλά περιθώρια. Εναν κόσμο που οδηγείται με μαθηματική ακρίβεια στην καταστροφή και μάλιστα αρκετό καιρό προτού «μανχατανοποιηθεί». Με κάποιες ακόμη απλές πράξεις, άλλωστε, κατέληξε και στο συμπέρασμα ότι εφόσον τότε ο πληθυσμός ήταν 3 δισεκατομμύρια και είθισται να διπλασιάζεται κάθε 40 χρόνια, το 2450 ακόμη και τα Ιμαλάια θα θυμίζουν Νέα Υόρκη. Μοναδικές λύσεις; Η αύξηση της θνησιμότητας και η μείωση του αριθμού των γεννήσεων - η Κίνα δεν άργησε να τον επιβεβαιώσει και να δείξει τον δρόμο, τουλάχιστον για το τελευταίο.

Η ασθένεια της βαρεμάρας

Κορυφαία πρόβλεψή του είναι εκείνη που προμηνύει ότι η «ασθένεια της βαρεμάρας» δεν θα έχει εξαλειφθεί ως το 2014, αλλά, αντιθέτως, θα απλώσει τα πλοκάμια της στον κόσμο με σοβαρότατες συνέπειες στην ψυχική υγεία των ανθρώπων. Ο Ασίμοφ, που δυστυχώς δεν διαψεύστηκε, έθεσε στο πλαίσιο αυτό την επιστήμη της ψυχιατρικής στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και αναφέρθηκε και σε μια κοινωνία «αναγκαστικού ελεύθερου χρόνου και αναψυχής, όπου η μόνη ένδοξη λέξη είναι η λέξη "δουλειά"». Σύμφωνα με τον ίδιο, το 2014 λίγοι θα είναι οι τυχεροί που θα καταπιάνονται με κάποια δημιουργική ασχολία και όσοι το καταφέρουν θα ανήκουν στην ελίτ που δεν θα καλείται να υπηρετεί μια μηχανή. Ακόμη και σήμερα, πάντως, που είναι πιο δύσκολο να προβλέψει κανείς την καθημερινότητα έπειτα από 50 χρόνια, όλα δείχνουν ότι οι τελευταίες εικασίες του Ασίμοφ θα παραμείνουν επίκαιρες. Γιατί κάποια πράγματα - κάτω ή πάνω από τη γη - δεν φαίνεται να μπορούν να αλλάξουν.

Ισαάκ Ασίμοφ - Ο πατέρας της λογοτεχνίας του φανταστικού

Ο αστεροειδής 5020, ένας κρατήρας στον Αρη, ένα σχολείο στη Νέα Υόρκη και ένα λογοτεχνικό βραβείο φέρουν το όνομά του. Ο Ισαάκ Ασίμοφ (2 Ιανουαρίου 1920-6 Απριλίου 1992), ένας από τους πιο δημοφιλείς συγγραφείς του 20ού αιώνα, γεννήθηκε στη Ρωσία και μετανάστευσε στις ΗΠΑ το 1923 – όπου και πήρε την αμερικανική υπηκοότητα. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια και διετέλεσε καθηγητής Βιοχημείας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βοστώνης, ενώ έγινε ιδιαίτερα γνωστός για τα έργα του στον τομέα της επιστημονικής φαντασίας. Εγραψε περίπου 500 βιβλία με τη σειρά μυθιστορημάτων για τα ρομπότ («Εγώ, το ρομπότ», «Ερχονται τα ρομπότ», «Σπηλιές από ατσάλι», «Ο γυμνός Ηλιος», «Τα ρομπότ της αυγής», «Ρομπότ και αυτοκρατορία»), καθώς και τη σειρά της «Γαλαξιακής αυτοκρατορίας» να ξεχωρίζουν. Eχει λάβει και αμέτρητες διακρίσεις, μεταξύ των οποίων τα κορυφαία βραβεία Nebula και Hugo.