"Ο Θεός αγαπάει το χαβιάρι" με αφορμή την επική ταινια του Σμαραγδή ,ας μάθουμε καποια πράγματα για τον βίο και πολιτεία του άγνωστου έως σήμερα εθνικού μας ευεργέτη..
Αλήθεια πόσοι από εμάς γνωρίζαμε ότι το Ιωάννης Βαρβάκης, δεν ήταν το πραγματικό του όνομα (Γιάννης Λεοντής); Πόσοι από εμάς ξέραμε ότι η συμμετοχή του Ιωάννη Βαρβάκη στην καταστροφή του Οθωμανικού Στόλου στη Ναυμαχία του Τσεσμέ (1770) σε πολύ νεαρή ηλικία ήταν καθοριστική με αποτέλεσμα οι Ρώσοι να του βγάλουν το καπέλο; Πόσοι είχαμε υπόψη μας, ότι μετά από εκείνη
την καταστροφή ο Βαρβάκης κυνηγήθηκε και κατέληξε στη Ρωσία όπου μεγαλούργησε; Ποιοι από εμάς γνωρίζαμε ότι ήταν ο άνθρωπος που «ανακάλυψε» το χαβιάρι στο Αστραχάν με αποτέλεσμα τη ραγδαία επιχειρηματική και οικονομική άνοδό του; Πόσοι αναγνωρίσαμε τη μεγάλη κοινωνική του δραστηριότητα και τη μεγάλη προσφορά του στην Παιδεία του Έθνους, για την οποία ο Αδαμάντιος Κοραής εκφράστηκε με τα κολακευτικότερα λόγια; Μέσα στον περιορισμένο χώρο μιας μικρής αναφοράς, δεν είναι δυνατόν να παρατεθεί η μεγάλη διαδρομή του Ιωάννη Βαρβάκη

Ο Ιωάννης Βαρβάκης γεννήθηκε στα Ψαρρά στις 24 Ιουνίου 1745 ή 1750. Υιός του Ανδρέα και της Μαρίας Λεοντή. Ο πατέρα του ήταν σπουδαίος καραβοκύρης. Ο μικρός Γιάννης ήταν γύρο στα οκτώ όταν ο πατέρας του άρχισε να του μαθαίνει τα της ναυτιλίας και στα δέκα του ήξερε κιόλας να πυροβολεί με πιστόλι τουφέκι και να χρησιμοποιεί το κανόνι του καραβιού. Στα 15 τον έβαλε ο πατέρας του παρτσινέβελο δηλαδή μεριδιούχο στο πλοίο του και στα 18 του ναυπήγησε την πρώτη γαλιότα. Και στα 25 πήρε μέρος στην ναυμαχία του Τσεσμέ όπου συνετέλεσε καθοριστικά με αποτέλεσμα οι Ρώσοι να του βγάλουν το καπέλο

.
Πως όμως ο Λεοντής έγινε Βαρβάκης. Στα Ψαρρά υπήρχαν και υπάρχουν πολλά πουλιά τα οποία έχουν μεγάλα και αυστηρά μάτια και ανήκουν σε είδος γερακιού ‘’ Ιέραξ ο οξύπτερος’’. Τα πουλιά αυτά οι Ψαριανοί τα ονόμαζαν και τα ονομάζουν ‘’Βαρβάκια’’. Οι συνομήλικη του , βλέποντας τα μεγάλα και πολύ αυστηρά του μάτια, καθώς και την ορμητικότητα που τον χαρακτήριζε τον φώναζαν ‘’Βαρβάκι’’. Φαίνεται ότι η προσωνυμία του άρεσε και την διατήρησε ως επώνυμο. Έτσι πέρασε στην ιστορία με το όνομα Βαρβάκης και το επώνυμο του έγινε τίτλος ευγενείας την τσαρική Ρωσία.

Ο Ιωάννης Βαρβάκης, το 1770, ήταν ένας από τους Έλληνες ορθοδόξους που συντάχθηκε με τα στρατεύματα της Αικατερίνης Β' ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ο Ψαριανός πλοιοκτήτης εκποίησε ολόκληρη την περιουσία του για να εξοπλίσει με κανόνια και να επανδρώσει με στρατιώτες ένα από τα πλοία του, που θα έπεφτε στη μάχη ενάντια στους Τούρκους. Εκείνος θα ήταν ο καπετάνιος. Όμως ο σουλτάνος υπέγραψε ειρήνη, παραχωρώντας στη Ρωσία τις βόρειες ακτές της Μαύρης Θάλασσας. Ο Βαρβάκης, όπως και οι περισσότεροι Έλληνες που πολέμησαν στο πλευρό των Ρώσων στο Αιγαίο, από το 1770 έως το 1774, έτσι κι αυτός... ξέμεινε, αναγκασμένος να τα βγάλει πέρα μόνος του με τους Οθωμανούς.

Μετά την υπογραφή της ειρήνης ο Βαρβάκης δεν επέστρεψε στα Ψαρά, παρά έβαλε πλώρη για την Κωνσταντινούπολη, χωρίς να υπολογίζει το πόσο εχθρικό ήταν το περιβάλλον εκεί για τους Έλληνες. Το πλοίο του κατασχέθηκε, ο ίδιος βρέθηκε μπλεγμένος με τις αρχές και εκδιώχθηκε. Χωρίς δραχμή στην τσέπη, αποφάσισε να ζητήσει ακρόαση από την Αικατερίνη - κάτω από δυσμενείς συνθήκες, αφού αυτό σήμαινε να περπατήσει απόσταση 5.000 χιλιόμετρων μέχρι την Αγία Πετρούπολη. Εκεί συνάντησε τον Γρηγόριο Ποτέμκιν, εραστή της Αικατερίνης, ο οποίος μεσολάβησε ώστε η Τσαρίνα να τον δεχθεί. Η Αικατερίνη αποδείχθηκε ιδιαίτερα γενναιόδωρη δίνοντάς του ένα πουγκί με 10.000 χρυσά ρούβλια και μια άδεια απεριόριστης και αφορολόγητης αλιείας στην Κασπία.

Από την Αγία Πετρούπολη κίνησε για το Αστραχάν, χωρίς την παραμικρή ιδέα για το πώς θα μπορούσε να αξιοποιήσει την άδεια αλιείας. Κι αντί να ασχοληθεί με το ψάρεμα αγόρασε ένα αποστακτήριο, με στόχο να φτιάχνει κρασί από τα γλυκά σταφύλια της στέπας. Τότε ήταν που γνωρίστηκε με έναν έμπορο από το Αστραχάν, τον Πιοτόρ Σεμιόνοβιτς Σαπόζνικοφ, ο οποίος τον προέτρεψε να ασχοληθεί με την αλιεία. Ικανός να κτίζει μεγάλα, αξιόπλοα και προηγμένα καράβια και να ξανοίγεται στη θάλασσα, ο Βαρβάκης ήταν εκτός συναγωνισμού απέναντι στους μικρομεσαίους παράκτιους Ρώσους ψαράδες. Στη βόρεια Κασπία η «επιχείρηση αλιεία» απέδωσε καρπούς. Τα πλοία του Βαρβάκη φορτώνονταν οξύρρυγχους, λευκούς σολομούς, μεγάλους λούτσους κι άλλα πολύτιμα ψάρια.

Σε ένα από τα ταξίδια του δοκίμασε χαβιάρι που τον φίλεψαν Ρώσοι χωρικοί. Έχοντας στο μυαλό του το πάθος των Ελλήνων για το αυγοτάραχο, κατάλαβε αμέσως με ποιον τρόπο θα μπορούσε να βγάλει πολλά χρήματα από την άδεια της Αικατερίνης - εξάγοντας χαβιάρι. Όμως αντιμετώπιζε κι εκείνος το ίδιο πρόβλημα που φρέναρε τους Ιταλούς εμπόρους αρκετούς αιώνες νωρίτερα: αυτό το τόσο ευαίσθητο έδεσμα ήταν αδύνατον να ταξιδέψει για καιρό μέσα στα ξύλινα κασόνια της εποχής - όσο καλά παστωμένο κι αν ήταν.

Η λύση βρέθηκε. Ήταν κιβώτια από ξύλα φλαμουριάς τα οποία δεν προκαλούσαν αλλοιώσεις στα πολύτιμα αυγά, ήταν απόλυτα στεγανά κι έτσι διατηρούσαν σε πολύ καλή κατάσταση το φορτίο που πάνω σε καμήλες ή φορτωμένο σε ιστιοφόρα ταξίδευε τον Βόλγα για να φτάσει από το Αστραχάν στην Ελλάδα. Μέχρι το 1788 η επιχείρηση του Βαρβάκη έκανε χρυσές δουλειές και απασχολούσε περισσότερους από 3.000 εργάτες για την επεξεργασία και το πακετάρισμα των αυγών του οξύρρυγχου
Από το 1815 εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στο Ταϊγάνι, όπου μετέφερε όλη σχεδόν την κινητή περιουσία του. Είχε δώσει εν τω μεταξύ μέρος από την τεράστια περιουσία του για κοινωφελή έργα στη Ρωσία (νοσοκομεία, γέφυρες, διώρυγες) επίσης χρηματοδότησε την ανέγερση διδακτηρίου στη Σινασό, την παλιά Ναζιανζό, πατρίδα του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου και γι' αυτό παρασημοφορήθηκε από τον Τσάρο και του δόθηκε και τίτλος ευγένειας με το επίθετο Κομνηνός Βαρβάκης. Από την τσαρική κυβέρνηση μαζί με το παράσημο είχε ανακηρυχτεί αρχηγός των ευγενών του Αστραχάν. Αυτός ο τίτλος, εκτός από την περιουσία του, συντέλεσε, ώστε να έχει μεγάλη επιρροή στους κύκλους των Ρώσων ευγενών. Ο Βαρβάκης με έξοδα δικά του εξόπλισε τους ομογενείς που πολεμούσαν με τον Αλέξανδρου Υψηλάντη. Επίσης μέσω του Πατριαρχείου κατάφερε να εξαγοράσει πάρα πολλούς Έλληνες αιχμαλώτους. Ο Βαρβάκης πάνω απ' όλο βοήθησε τον αγώνα των Ψαριανών, των συμπατριωτών του. Έστειλε τρόφιμα και διάφορα άλλα εφόδια. Μετά την καταστροφή των Ψαρών, το 1824, ήρθε στην Ελλάδα εκατομμυριούχος, για να βοηθήσει με κάθε μέσο τους πρόσφυγες.

Ήδη από το 1824 προέβλεπε την ανάγκη δημιουργίας σχολής στην πρωτεύουσα του νεοσύστατου τότε ελληνικού κράτους. Ο Βαρβάκης πέθανε το 1825 στη Ζάκυνθο. Στη διαθήκη του άφησε 1.000.000 ρούβλια κληροδότημα για την ίδρυση του Βαρβακείου Λυκείου, και το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του στο ελληνικό Δημόσιο για κοινωφελείς σκοπούς. Για την πράξη του αυτή ανακηρύχτηκε Μέγας Ευεργέτης. το 1857 άρχισε η ανέγερση του κτιρίου της Βαρβακείου Σχολής, με σχέδια και επίβλεψη του Παναγιώτη Κάλκου για να ολοκληρωθεί το 1859. Το Βαρβάκειο Λύκειο κτίστηκε κοντά στη σημερινή οδό Αθηνάς και το παλιό κτίριο καταστράφηκε το Δεκέμβρη του 1944. Σήμερα λειτουργεί γυμνάσιο και λύκειο με το όνομα "Βαρβάκειος Πρότυπη Σχολή". Με δική του δωρεά κατασκευάστηκε η κλειστή αγορά της Αθήνας (Βαρβάκειος Αγορά).

ΑΝΔΡΕΑΣ Μ. ΚΑΡΑΓΙΩΡΓΗΣ
http://clubs.pathfinder.gr/PSARRA/392416